Hoe veilig is een veilige vervanger van bisfenol a?
Veel kunststofpro-ducten bevatten bisfenol a (BPA). BPA (officiële naam 4,4′-dihydroxy-2,2-difenylpropaan) wordt in grote hoeveelheden geproduceerd en is bedoeld om de eigenschappen van kunststoffen te verbeteren. Het product heeft echter invloed op de hormoonhuishouding en het gebruik ervan is in veel landen verboden in producten die met levensmiddelen in aanraking komen. Bisfenolfluoride is ontwikkeld als onschadelijke vervanger, maar het lijkt er op dat ook dit middel op zijn minst verdacht is. Bij muizen fungeerde de stof als oestrogeenremmer (antioestrogenen), constateerden Chinese onderzoekers. Nader onderzoek lijkt geboden.
BPA komt in veel artikelen voor zoals drinkflessen, verpakkingen, plastic bordjes en zelfs kassabonnen. De stof zorgt ervoor dat de kunststof waarin die toegepast wordt soepel en elastisch blijft en langer meegaat. De stof, waarvan volgens de Wikipedia in 2009 zo’n tweemiljoen ton werd geproduceerd, is echter niet onverdacht. BPA heeft hormoonachtige eigenschappen en kan eenmaal in het lichaam de boel danig verstoren. Mannetjesdieren krijgen vrouwelijke eigenschappen, het gedrag verandert en BPA zou het ontstaan van kanker bevorderen.
“In veel landen is het gebruik van BPA verboden of ingeperkt in materialen die met levensmiddelen in aanraking komen, zoals babyflesjes”, stelt Zhaobin Zhang van de universiteit van Peking. Mede met het oog daarop is naar vervangers gezocht.
Een van die vervangers 9,9-bis(4-hydroxyfenyl)fluoreen, vaak aangeduid met bisfenol fl of BHPF.
BHPF wordt al bij de productie van veel kunststoffen toegepast zoals polycarbonaten, polyesters en polurethanen. We praten dan over zaken als beschermingslagen, isolatiemateriaal of elektronicaonderdelen.
Van de toxische of andere onaangename eigenschappen van BHPF was weinig bekend, buiten dat die een minder oestrogeenachtige werking heeft dan BPA. De Chinese onderzoekers hebben de stof aan een uitgebreid onderzoek onderworpen. Ze onderzochten of de stof in drinkflessen van polycarbonaat voorkomt, of die stof voorkomt in bloedmonsters en wat die daar teweegbrengt.
Drinkflessen
Ze bekeken in polycarbonaatdrinkflessen, zowel voor zuigelingen als volwassenen, of BHPF in het water wordt opgenomen en zo ja hoeveel. 6% van de watermonsters bleek de stof te bevatten met concentraties tot 80 nanogram per liter ( 1 ng is eenmiljardste gram). De vraag is dan of die BHPF dan ook in het bloed terechtkomt. De onderzoekers analyseerden bloedmonsters van honderd studenten van hun eigen universiteit. Bij zeven van de honderd studenten bleek deze relatief nieuwe BPA-vervanger in de monsters aan te tonen, maar slechts in hoeveelheden in de ordegrootte van 1 ng/l.
Vervolgens onderzochten de wetenschappers of BHPF ook een hormonale werking had en zo ja welke. Daartoe deden ze proeven met gistcellen, menselijke oestrogeenreceptoren en muizen. Ze konden geen hormonale werking aantonen zoals bij BPA, maar wel een oestrogeenremmende. Zhang: “Ze lijken op de effecten van Tamoxifen en RU39411.” Die stoffen worden bij kankerbehandeling gebruikt als antioestrogenen om de groei van tumoren tegen te gaan die een hormonale ‘connectie’ hebben. Als die oestrogeenremmers bij zwangere ratten werd gebruikt dan steeg, onder meer, het aantal miskramen, waren de worpen kleiner en was het geboortegewicht lager dan gemiddeld.
Zoiets zagen de onderzoekers ook bij zwangere muizen die BHPF kregen toegediend. Met een toenemende dosering vertraagde de embryogroei tot uiteindelijk de embryo’s stierven. Bovendien veranderde de stof de genactiviteit van de moedermuisjes. De eerste effecten zouden al zijn waar te nemen bij concentraties die in het flessenwater zijn aangetoond.
Verdacht
Zhang: “De onderzoeksresultaten laten zien dat BPA-vervangers als BHPF in potentie schadelijk voor de gezondheid zijn. Ook deze stof kan beter niet gebruikt worden in toepassingen die in aanraking komen met voedingsmiddelen. Het lijkt ons ook raadzaam dat BPA-vervangers worden onderzochte op anti-oestrogene werking.” En aan BHPF valt nog meer te onderzoeken. Het is misschien handiger helemaal geen bisfenolen meer te gebruiken in gezondheidsgevoelige toepassingen.
Bron: bdw