Boskap vanwege bosschade in de Taunus (afb: bdw)

Terwijl voortdurend met de vinger gewezen wordt naar Brazilië als het gaat om het verdwijnen van bos kunnen wij Europeanen er ook wat van. Het blijkt dat de hoeveelheid bos die sedert 2016 is gekapt met 43% is toegenomen in vergelijking met de jaren er voor. Jaarlijks wordt er zelfs 69% meer platgelegd dan in de jaren van 2011 tot 2015. Die ontwikkeling is het duidelijkst in Zweden en Finland, maar ook in Polen, Spanje en Frankrijk wordt duidelijk meer gekapt. Oorzaak zou de stijgende vraag naar hout zijn, maar waar komt die vandaan? Overigens worden anders dan in Brazilië de gekapte bomen vervangen door ieuwe aanplant.
Europa zou voor meer dan eenderde (38%) met bos bedekt zijn. Bomen, zo is het lopende verhaal, zijn de longen van onze planeet: ze produceren zuurstof, terwijl ze kooldioxide opnemen. Een verstandige uitbreiding van het bosareaal zou een deel van onze klimaatproblemen kunnen oplossen, zij dat dat snel en op grote schaal zou moeten gebeuren. Die uitbreiding heeft ook zijn schaduwkanten. Het klimaatkapitaal kan wel eens verkeren in een klimaatlast als de brand er in vliegt. Op het ogenblik woeden er weer gigantische branden in het Amazonegebied.
Volgens onderzoekers van het EU-onderzoekscentrum in Ispra rond Guido Ceccherini is de hoeveelheid gebonden koolstof door bossen in de EU de laatste 25 jaar constant gebleven. Die EU-bomen souperen jaarlijks zo’n 10% van de kooldioxide-uitstoot in de EU op.

Satellietbeelden

Over de ontwikkeling van de bossen in de laatste jaren bestaan geen goede gegevens. In veel landen vinden de inventarisaties van bossen maar eens in de vijf tot zeven jaar plaats. Satellietbeelden zijn actueler, maar vaak nogal grofstoffelijk (vanwege de resolutie). Ceccherini en de zijnen hebben nu gegevens met een hoge resolutie van Amerikaanse Landsat-satellieten gecombineerd met nationale en ook EU-gegevens over de stand van de bossen. Met behulp van de computer destilleerden ze daar de gegevens uit in 26 EU-landen van 2004 tot 2018.
Bos dat was verdwenen door brand of door stormschade schakelden ze uit om te kunnen berekenen wat er door de mens gekapt was. Het bleek dat de hoeveelheid die gekapt werd tussen 2004 en 2015 zeer stabiel was. De sterke stijging begon daarna zoals al aangegeven.

Volgens de onderzoekers heeft die forse stijging te maken met de veranderde inzichten en het gebruik van hout te maken. In 21 van de 26 EU-landen is de kaalslag met 44% toegenomen. Daarbij ging het vooral om naaldbossen in Scandinavië en de Baltische staten. In Polen en Italië ging het vooral om gemengd en loofbos.

Biomassa

De gestegen kap was volgens de onderzoekers vooral het gevolg van de gegroeide vraag naar hout. Deels komt die vraag als vervangend materiaal voor kunststoffen of metalen, maar de groei wordt ook bewerkstelligd door een grotere inzet van biomassa bij de energieopwekking. Die geldt in de EU nog steeds als ‘schoon’ (ten onrechte), maar de meningen daarover zijn stevig aan het schuiven. Overigens valt moeilijk vast te stellen uit de voorhanden gegevens of er meer bos verdwenen is om economische redenen. Het zou ook mogelijk zijn dat boomziektes en droogte daar, deels, de oorzaak van zijn.
“Het gaat niet om verlies van bosareaal maar om het oogsten van hout dat vervolgens weer aangeplant wordt”, zegt Jürgen Bauhus van de universiteit van Freiburg, die niet aan het onderzoek heeft deelgenomen.
“Hieruit kan niet geconcludeerd worden dat het bosareaal een andere bestemming heeft gekregen. In de meeste gevallen is die niet zo eenvoudig te veranderen. Vaak is wettelijk voorgeschreven dat het bos behouden moet blijven.”

Bron: bdw