Het magneetveld van de aarde wordt steeds zwakker net zoals als een aantal malen in het verleden. Er is gedacht dat het magneetveld zou kunnen ompolen, maar nu hebben onderzoekers de resultaten vergeleken met vroegere, soortgelijke gebeurtenissen en stellen dat het aardmagneetveld niet ‘op zijn kop’ zal worden gezet. Twee keer eerder de afgelopen 50 000 jaar zou ook iets dergelijks gebeurd zijn en beide keren kwam het magneetveld na een inzinking weer weer op kracht. Die twee gebeurtenissen lijken volgens de onderzoekers erg op de huidige situatie.

Het aardmagneetveld is voor het leven op aarde van wezenlijk belang. Dat beschermt die planeet en alles wat daar op leeft en bloeit tegen een groot deel van de energierijke deeltjes die in het heelal rondzwerven. Dat magnetische scherm is echter niet steeds even sterk. In de loop van de geschiedenis van de aarde is dat magneetveld meermalen omgepoold, voor het laatst 700 000 jaar geleden. Daarbij wordt de magnetisch noodpool de zuidpool en omgekeerd.
Voor die ompoling verzwakt het magneetveld en kan zelfs geheel verdwijnen en dan kan het dus ook niet langer dienen als scherm tegen energierijke (agressieve) deeltjes.
De afgelopen jaren hebben onderzoekers verschillende ontwikkelingen vastgesteld, die mogelijk zouden kunnen wijzen op die omslagfase. Zo is de kracht van het aardmagneetveld zeker de laatste tweehonderd jaar, maar waarschijnlijk al eeuwen eerder, voortdurend afgenomen met zo’n 5% per eeuw. Boven de zuidelijke Atlantica en Zuid-Amerika vertoont het magneetveld ‘zwakke plekken’, die worden aangeduid met de Zuid-Atlantische anomalie. De hogere stralingsbelasting die daarvan het gevolg is heeft ertoe geleid dat daar nu satellieten vaker uitvallen dan elders.
Ondanks die ontwikkelingen is het magneetveld altijd nog veel sterker dan grote periodes van de jongere aardgeschiedenis. Dat de veldsterkte schommelt is ook altijd zo geweest en lang niet altijd heeft een verzwakking van het magneetveld geleid tot een ompoling.

Geen reden tot zorg

Nu hebben Maxwell Brown van de universiteit van IJsland en medeonderzoekers aanwijzingen gevonden dat er geen reden tot zorg is. Daartoe bestudeerden ze paleomagnetische meetgegevens van sedimentboorkernen en vulkanische gesteenten uit verschillende delen van de wereld. De magnetische mineralen die die gesteentes en boorkernen bevatten, slaan als het ware de kracht van het magneetveld op en zo is af te lezen hoe die zich in de loop der tijd heeft ontwikkeld.
De onderzoekers hadden vooral belangstelling voor de periode tussen 50 000 en 30 000 jaar geleden, aangezien de kracht ook toen tweemaal in relatief korte tijd verzwakte en zich vervolgens weer herstelde: 41 000 jaar (in het bijgeleverde plaatje is sprake van 48 500 jaar; as) en 34 000 jaar geleden. Ze vroegen zich af of die zogeheten ‘excursies’ leken op de huidige toestand.

Volgens de onderzoekers vertonen die twee ‘excursies’ inderdaad grote gelijkenis met de huidige situatie. Bij het ‘op zijn kop’ zetten van het magneetveld is de verzwakking duidelijk veel groter, stellen ze, en werd de aarde deels met ingewikkelde magneetveldstructuren bedekt. “Op basis van onze analyse van de afgelopen 50 000 jaar kunnen we stellen dat de Zuid-Atlantische anomalie niet het begin van een omkering van het magneetveld inluidt”, zegt medeonderzoekster Monika Korte van het Duitse aardonderzoekscentrum (GFZ) in Potsdam.
De onderzoekers zijn er van overtuigd dat het magneetveld van de aarde zich weer zal herstellen. De Zuid-Atlantische anomalie zal verdwijnen, voorspellen ze. De veldsterkte ter plekke zal nog wel enige eeuwen kunnen teruglopen. Dat heeft dan wel grote gevolgen voor de elektronische systemen in satellieten in de lagere aardbanen, maar of die plaatselijke verzwakking ook gevolgen heeft voor het leven in die gebieden vertelt het bericht niet.

Bron: bdw