Het ‘ozongat’ is nog steeds aanwezig (1 oktober 2010) (afb: KNMI)
Ooit was het gat in de ozonlaag een grote zorg. Als gevolg van een hartverwarmende eensgezindheid besloten de gezamenlijke landen de ozonlaagaantasters, de chloorfluorkoolwaterstoffen (cfk’s) die als koelmiddel en drijfgassen werden gebruikt, in korte tijd uit te bannen en te vervangen door ‘ozonvriendelijke’ stoffen. De situatie van het gat in de ozonlaag is nog lang niet opgelost, maar het lijkt dat door de hartverwarmende mondiale eensgezindheid we er een extra probleem bij hebben gekregen: een afbraakproduct van die ‘ozonvriendelijke’ stoffen, koolstoffluoride CF4 is een zeer hardnekkig broeikasgas, zo is Amerikaanse onderzoekersgebleken.
Onder bepaalde omstandigheden worden de vervangers voor cfk’s afgebroken in de stratosfeer (in de hogere luchtlagen) afgebroken tot koolstoftetrafluoride, een zeer hardnekkig broeikasgas dat moeilijk afbreekt en tienduizenden jaren daar zal blijven. “Die verbinding blijft daar eigenlijk voor altijd, aangezien er geen mechanisme in de atmosfeer bekend is dat die CF4 verwijdert”, zegt James Burkholder, scheikundige van de onderzoeksorganisatie NOAA. De onderzoekers toonden aan dat CF4 kan ontstaan uit halogeenkoolwaterstoffen (daartoe behoren cfk-vervangers als hydrofluorkoolwaterstoffen (hfk’s) en hydrochloorfluorkoolwaterstoffen (hcfk’s)). Ze begonnen met trifluoracetylfluoride, een afbraakproduct van hfk’s en hcfk’s in de atmosfeer en stelde de verbinding bloot aan kortgolfige uv-straling zoals die voorkomt in de stratosfeer. Een van de afbraakproducten was, dus, dat koolstoftetrafluoride. De hoeveelheid koolstoftetrafluoride die ontstaat door dat fotochemische proces is veel kleiner dan het fluoride dat door de industrie wordt ‘veroorzaakt’, maar, vinden de onderzoekers, die hoeveelheid is toch belangrijk omdat de concentratie kan toenemen afhankelijk van het gebruik van hfk’s en hcfk’s. Volgens medeonderzoeker Aaron Jubb moeten we aan de weet zien te komen hoe dat chemisch werkt. “Zelfs als we ons bepalen tot korter levende halogeenkoolwaterstoffen voor industrieel gebruik kan dat door afbraak in de atmosfeer leiden tot een langdurig atmosferisch effect.”
Bron: Science Daily