Zeg nou eens eerlijk: Lig jij er wakker van als een soort uitsterft? Ongetwijfeld hangt je antwoord af over welk dier het gaat. Een spinnetje? Nee. Een bacterie? Zeker niet, maar hoe zit het met de bij? Als het over biodiversiteit gaat, en het verlies daarvan, dan hoor je eigenlijk alleen de natuurliefhebbers en de biologen wel eens jammeren. De meeste mensen halen er hun schouder voor op, tenzij het om een knuffelbeest gaat (och gut, die arme ijsbeer).
Voor de meesten van onze soort (de mens) telt slechts het eigenbelang: doet dat beest iets nuttigs voor ons mensen? De bij doet dat. We willen dus niet van de bij af. Die levert geld op door hun letterlijk vruchtbare arbeid. In het blad Proceedings of the Royal Society B staat een artikel over de voor de mens nuttige arbeid van de, bedreigde, bij. Planten worden ook wel bestoven zonder bijen, maar volgens die studie is de opbrengst (steeds weer dat nutsmotief) hoger, bij aardbeien ruim de helft meer dan bij zelfbevruchting. Ook de kwaliteit van de bijbevruchte aardbeien is beter en zijn ze langer te bewaren. De bijdrage van bijen aan de aardbeiopbrengst in de EU zou zo jaarlijks goed zijn voor € 1 miljard, schat onderzoeker Björn Klatt van de universiteit van Göttingen.
Voor het onderzoek hadden de biologen negen verschillende aardbeisoorten geplant. Door het spannen van netten rond de knoppen konden sommige planten niet door bijen of de wind worden bestoven, maar moesten aan zelfbevruchting doen. Een ander deel kon wel door de wind maar niet door bijen bestoven worden en een derde deel zowel door de wind als door bijen. Aardbeien uit de derde groep waren gemiddeld 11% zwaarder dan de windbestoven aardbeien en zelfs 30% zwaarder dan die van zelfbestuivers.
Volgens de onderzoekers komt dat doordat de bijen het stuifmeel gelijkmatig over de stempel verdeeld. Daardoor ontstaan er meer achenen, de pitjes op de aardbei (de aardbei is een schijnvrucht). De bevruchting zorgt voor het vrijkomen van groeihormonen. Vervormingen en zwakke plekken in de aardbeien komen vooral voor bij de vrucht met een groot deel onbevruchte achenen (=pitjes).
Omdat plantenhormonen de kwaliteit van vruchten van veel nutsplanten beïnvloeden, denken de onderzoekers dat hun onderzoeksresultaten ook gelden voor andere vruchten. Ze vinden het kwalijk dat de EU door zijn landbouwbeleid grootschalige en intensieve landbouw bevoordeelt, waardoor ecosystemen in de verdrukking komen. In de veldproeven deden wilde bijen het grootste deel van het werk (tweederde) ook al stonden er bijenkorven in de buurt van het proefveld met aardbeienplanten.
Recente studies hebben aannemelijk gemaakt dat de wilde bij door pesticiden met de ondergang wordt bedreigd (niet alleen insecticiden, maar ook schimmelbestrijders). Daarnaast kan ook het veranderend klimaat en het teruglopen van de variatie in begroeiing een rol spelen bij de achteruitgang van de bijenstand. De EU heeft onlangs verschillende insecticiden verboden of heeft gebruiksgrenzen opgelegd in een poging de achteruitgang tot staan te brengen.
Bron: Der Spiegel