De waterkrachtcentrales in het stroomgebied van de Mekong (afb: Aalto-universiteit)

De uitstoot van broeikasgassen van een waterkracht-centrale in de Mekong (Zuidoost-Azië) kan hoger zijn dan als die energie zou worden opgewekt met fossiele brandstoffen. Waterkracht werd altijd beschouwd als schone energie, al gaat met de aanleg van stuwmeren vaak een hoop natuur verloren, maar  uit een recente studie van onderzoekers van de Finse Aalto-universiteit blijkt dat de ‘witte steenkool’ soms niet eens zo erg groen is, althans in het stroomgebied van de Mekong.
De gemiddelde broeikasgasuitstoot van waterkracht werd over honderd jaar op 26 kg CO₂ per MWu geschat. Dat ligt onder 190 kg-grens voor hernieuwbare energie. De verschillen tussen de diverse projecten is echter groot. Zo’n vijfde van alle waterkrachtcentrales veroorzaakt een grotere uitstoot dan andere vernieuwbare energiebronnnen en in sommige gevallen komt die zelfs in de buurt van fossiel opgewekte energie (380 kg CO₂ per MWu).
Uit het onderzoek blijkt dus dat waterkracht niet per se een schone energiebron is. In dat opzicht moeten waterkrachtcentrales op zich worden beoordeeld, vinden de onderzoekers, samen met sociale en milieuaspecten.
De Mekong is een van de grootste rivieren in Zuidoost-Azië, die bespikkeld is met waterkrachtcentrales. De economie in die regio groeit snel en waterkracht wordt gezien als schone bron voor de daarmee gepaard gaande toenemende energiebehoefte. Naar de klimaateffecten daarvan wordt weinig gekeken, hoewel uit studies elders in de tropen blijkt dat die niet te verwaarlozen zijn. Die uitstoot komt vooral van de afbraak van organisch materiaal in het stuwmeer, maar ook van de aanleg van de stuwdam zelf.

In de Mekong-delta zijn er maar van weinig waterkrachtcentrales emissiecijfers. De Finse studie zou de eerste zijn die een schatting maakt van alle centrales in het stroomgebied. Het gaat dan om de uitstoot van 66 bestaande projecten en 77 die in de pijplijn zitten. De onderzoekers gebruikten daarvoor statische modellen die zijn gebaseerd op metingen over de hele wereld. De uitstoot van broeikasgas methaan werd omgerekend naar CO₂-ekwivalenten.

Jaren 60

“De uitstoot van waterkrachtcentrales in de Mekong begon in de jaren 60, toen het eerste stuwmeer werd aangelegd in Thailand. De uitstoot steeg aanzienlijk in de jaren nul toen er steeds meer centrales werden aangelegd”, zegt onderzoeker Timo Räsänen. “Nu worden die geschat op 15 miljoen ton kooldioxide per jaar, meer dan heel Laos in 2013 uitstootte.” Verwacht dat de uitstoot verder zal stijgen als er meer stuwmeren worden aangelegd. Als dat niet zou gebeuren, dan zou de uitstoot in de loop der jaren langzaam teruglopen.
De meeste uitstoot wordt veroorzaakt door projecten met een groot stuwmeeroppervlak in verhouding tot de opwekcapaciteit. “We zitten in de tropen”, zegt medeonderzoeker Matti Kummu. “Als je de juiste locatie en het juiste ontwerp zou kiezen, dan zou je die uitstoot kunnen terugbrengen.” Het scheelt ook een slok op een borrel als de vegetatie eerst werd verwijderd alvorens het stuwmeer te laten vollopen.

De onderzoekers geven wel aan dat hun cijfers niet exact zijn en dat er meer onderzoek gedaan zal moeten worden om nauwkeuriger cijfers te kunnen leveren. Ook geven ze aan dat bij de bouw van waterkrachtcentrales meer aandacht moet komen voor de klimaateffecten van ‘witte steenkool’.

Bron: Alpha Galileo