Jerome Adams:…wijze woorden… (afb: WikiMedia Commons)
De wereldwijde paniek over het coronavirus is niet onbegrijpelijk maar heeft niet zo veel te maken me het eigenlijke risico van het virus. De jaarlijkse griepgolf, luchtvervuiling en het verkeer vergen vele malen meer slachtoffers, maar daar maken we ons niet zo druk over.
Maandagmiddag kreeg ik een wat rauw gevoel in mijn keel en begon ik te sniffen. God, ook ik? Ik ben al weer aan de beterende hand en heb besloten (gediagnosticeerd) dat het niet om een coronabesmetting ging. Ik heb ook geen mondmasker aangeschaft.
Bijeenkomsten worden afgelast, voetbalwedstrijden worden gespeeld zonder publiek. Is dat niet overdreven voor wat lijkt op een griepvirus? In Amerika riep Jerome Adams, vice-admiraal en hoofd van de Amerikaanse gezondheidszorg, zijn landgenoten op geen mondmaskers te kopen. “Ze helpen niet en als de zorg geen hulp kan bieden aan zieken dan is er iets goed mis in onze gemeenschap.”
Vanwaar die paniek? Hoe mensen op risico’s reageren is moeilijk te voorspellen. Die reacties worden gekleurd door emoties en andere psychologische factoren. “Door het filter van onze emoties kijken we naar de feiten”, zegt David Ropeik een (gepensioneerd) risicocommunicator.
Deze virusuitbraak zou een aantal factoren bevatten waardoor we die hoog inschalen terwijl de deskundigen daar minder zwaar aan tillen. Een van die factoren is de onbekendheid. Ook de snelheid waar de ziekte (besmetting) zich verbreidt is beangstigend. De jaarlijkse griepgolf verbreidt zich met dezelfde snelheid en eist veel meer levens dan het coronavirus ooit zal doen. Daar maken we ons niet druk om. Hooguit gaan we, de ouderen, elk jaar een griepprik halen al biedt die ook geen bescherming tegen het voortdurend muterende griepvirus.
Een ander punt is dat er geen vaccin tegen dit virus is. Ropeik: “We krijgen het gevoel dat we niet weten wat we moeten doen om ons te beschermen. Dat geeft een machteloos gevoel. Het is als een auto besturen met je ogen dicht.” De berichtgeving helpt ook niet echt mee, vooral als de besmetting zich over de wereld verspreid. Dat laatste heeft natuurlijk alles te maken met onze overmatige reis- en treklust. De nadruk ligt op het aantal doden en niet op de mensen die een soort griepje hebben gehad en snel weer de oude zijn.
Iedereen heeft het erover
Iedereen heeft het ook over mede ondersteund door de beschikbaarheid van de wereldwijde netwerken. Ropeik: “Dat versterkte het risicogevoel, het idee dat de nieuwe ziekte een moordenaar is.” Er werden al vergelijkingen getrokken met de uitbraak van de Spaanse griep in de nadagen van de Grote Oorlog in 1918, die miljoenen slachtoffers maakte (de schattingen lopen nogal uiteen).
Vincent Covello van het centrum voor risicocommunicatie in New York somt een lijst op van zeventien psychologische factoren die volgens hem de risicoinschatting door mensen van het coronavirus beïnvloeden. Zo zijn mensen bezorgder als ze de overheid niet vertrouwen. Ook is van belang of iets vrijwillig of onvrijwillig is, roken en zonnen tegenover virusbesmetting of meeroken. Ook worden risico’s waarbij een ‘vertraging’ optreedt, het effect is niet meteen zicht-/merkbaar, hoger ingeschat dan waarbij het effect onmiddellijk zichtbaar is zoals vergiftiging.
Hoe breien we dat recht? Dat zal lastig gaan. Over het algemeen geloven mensen toch wat ze willen geloven. Behalve in China is het in de meeste andere landen in de wereld niet doenlijk ze te verbieden over die dreiging te praten.
Ropeik zegt dat we niet over elk wissewasje zouden moeten praten en niet alleen de lelijke dingen naar voren moeten halen, maar vertel dat de mensen maar. Wees geen informatieslachtoffer, zegt ie ook. “Leg je telefoon eens weg, meld je af van het web en ga een boek lezen.” Het risico verandert daar niet door, maar je (geestelijke) welzijn wordt niet onnodig aangetast, is zijn verhaal. Terug in je hok, allemaal. Zou er iemand over een jaar nog weten wat het coronavirus (ook al weer) was?
Bron: ABC News
Lees ook het Standaardartikel over het virus