Het was allemaal begonnen bij Jack Hoopes, een radioloog die honden bestraalde die kanker hadden. Vaak kwam die kanker weer terug, tot hij delen van een bepaald mozaïekvirus voor planten (kousenband) ging gebruiken. Dan bleef de kanker weg. Het verhaal vertelt niet hoe Hoopes daar op gekomen is. Sedertdien zijn ook andere onderzoekers met het idee aan de slag gegaan. In 2015,  probeerden Nicole Steinmetz en Steve Fiering het mozaïekvirus uit op labmuisjes die kanker aangesmeerd hadden gekregen en het werkte wonderwel. Steinmetz: “Het was bijna te mooi om waar te zijn.”

Virussen inzetten tegen kanker is onbekend fenomeen, maar veel bruikbaars is uit dat onderzoek niet gekomen. De virusaanpak is gebaseerd op het idee dat virusdeeltjes er voor zorgen dat kankercellen een signaalstof krijgen ‘opgedrukt’ die het afweersysteem het sein geeft: val mij aan. Het virus werkte niet alleen in de kankermuisjes, maar zorgde er kennelijk ook voor dat het afweersysteem het zich ‘herinnerde’. Als de tumor eenmaal verdwenen was, dan kwam die ook niet meer terug. De onderzoekers probeerden dat uit door genezen muisjes of muisjes waarbij de kanker chirurgisch was verwijderd weer te ‘besmetten’ met kankercellen (zo krijgen labmuisjes kanker aangesmeerd).

Fiering: “We toonden aan dat die aanpak werkt bij diverse kankers. Zoals de meeste therapieën werkt die aanpak beter bij de ene kanker dan bij de andere.” De virusaanpak bleek vooral effectief te zijn bij een melanoom (huidkanker) en eierstokkanker en minder effectief bij borstkanker. Volgens Fiering betekent dat niet dat die manier minder effectief is bij borstkanker in het algemeen, maar alleen bij een bepaald borstkankermodel.

Honden

In 2017 ging het tweetal samen met Hoopes aan de slag om proeven te doen met honden die de radioloog behandelde. Honden zijn een beter ‘model’ voor kanker dan muisjes. De behandelde honden hadden op natuurlijke wijze kanker gekregen en niet door ze kanker aan te smeren. De honden zijn ook genetisch divers zoals mensen en geen ‘klonen’ zoals labmuisjes. Hoopes: “Honden vormen een geweldig model aangezien ze de woonomgeving met ons delen, het beste model buiten mensen.”
Ook de honden kregen, net als mensen, verschillende kankertherapieën. Plus dan die injectie met virusdeeltjes. Fiering noemt de resultaten tot nu toe ‘opvallend’, maar tot nu toe zijn nog maar de resultaten van zes honden met keelkanker gepubliceerd. Meer dan twintig honden hebben inmiddels ook de virusbehandeling ondergaan en onderzoekers zijn nu bezig om ook andere kankersoorten in het onderzoek te betrekken.
Van de zes met keelkanker – met normaal een kans van 85 tot 90% op herhaling – had er geen één een jaar na de behandeling weer kanker gekregen. De behandeling bestond uit bestraling in combinatie met de virustherapie. Volgens Fiering werkt de combinatie van virusinjecties met andere kankerbehandelingen het beste. Hij waarschuwt wel dat daarmee niet bij elke kankerpatiënt alle kankersoorten zullen verdwijnen. Bovendien, er zijn al vaker hoopvolle experimenten geweest die de belofte nooit hebben kunnen waarmaken.
Belangrijk punt is hoe dat mozaïekvirus werkt. Daar is de groep nu naar aan het kijken. In een onlangs gepubliceerd artikel konden ze melden dat het kousebandmozaïekvirus als kankervaccin veel effectiever is bij muisjes dan vijf andere virussen (zowel planten- als dierenvirussen). “Waarom dat is is een belangrijk onderzoeksthema”, zegt Steinmetz. “Oorspronkelijk dachten we dat het aan de grootte of de vorm lag maar soortgelijke virusdeeltjes hebben die effecten niet.” Volgens haar herkent het afweersysteem bepaalde moleculen van het virus. Of dat zo is en hoe dat komt moet nog worden uitgezocht.

Voordat de virusaanpak kan worden beproefd op mensen zal er nog wel het een en ander moeten worden uitgezocht, niet in de laatste plaats over de veiligheid van de virusmethode. De onderzoekers beklemtonen dat de behandeling zeker niet hét kankermedicijn is, maar ze denken dat het in potentie de overlevingskans van behandelde kankerpatiënten kan verbeteren. De onderzoekers hebben inmiddels bijna driemiljoen dollar gekregen om implantaat te ontwikkelen om, bij wijze van proef, eierstokkanker mee te behandelen.
Of het wat wordt met de virustherapie? Het blijft altijd maar weer afwachten, hoe veelbelovend de experimenten in aanvang ook waren…

Bron: Wired