Het oorspronkelijke leefgebied van drie grote planteneters met in rood de huidige leefgebieden (afb: Science)
Van de 74 grootste planteneters op aarde wordt bijna tweederde met uitsterven bedreigd, zo blijkt uit een recente analyse in het wetenschappelijke tijdschrift Science. De onderzoekers baseerden zich bij hun analyse op de cijfers van de internationale vereniging voor natuurbehoud IUCN. Die dreigende uitsterving zou niet alleen een (groot) verlies aan biodiversiteit betekenen, maar de mensheid ook ecologisch en economisch duur te staan komen, zo betogen de onderzoekers. Tussen 1970 en 2005 zou in Afrika tweederde van de totale populatie aan grote zoogdieren zijn verdwenen. We hebben het dan over olifanten, neushoorns, gorilla’s, nijlpaarden, zebra’s e.d. De meeste grote planteneters leven in Azië en Afrika. In Noord-Amerika en Europa zijn ze al vrijwel uitgeroeid.
De grote planteneters verdwijnen vooral door toedoen van de mens. De jacht maakt veel slachtoffers, maar ook de afkalving van hun leefgebied door verstedelijking en uitbreiding van het landbouwareaal doet de grote planteneters geen goed. Daarnaast hebben de dieren ook te lijden van oorlogshandelingen in hun leefgebied. De jacht of eigenlijk de overbejaging is echter de grootste bedreiging voor het uitsterven van de grote planteneters in het wild. De onderzoekers spreken zelf van een ‘perfecte storm’, omdat de jagers nauwelijks iets in de weg gelegd wordt, hetgeen catastrofale gevolgen heeft voor bepaalde dierenpopulaties.
De jacht is verreweg de grootste bedreiging voor de grote planteneters (afb: Science)
Het verdwijnen van die grote herbivoren heeft grote gevolgen voor hun oorspronkelijke leefomgeving, zo argumenteren de onderzoekers. Die rol zou niet kunnen worden overgenomen door kleinere planteneters. Zo vertrappen en ruïneren olifanten met hun, schijnbaar, logge lichamen bomen en planten, die anders zouden uitgroeien tot grote bomen en struiken. Dat zou zijn functie hebben voor de diversiteit van de flora in hun leefgebied, wat weer een gunstig effect zou hebben op de fauna, van hagedissen, via hertachtigen tot leeuwen. Bovendien verspreiden olifanten via hun uitwerpselen zaden van de planten die ze eten. Ook de mens zou last krijgen van het verdwijnen van de grote ‘grazers’. Ongeveer een miljard mensen zou leven op een dieet van wild. De onderzoekers schatten dat tegen 2050 de hoeveelheid wild voor de consumptie met 80% zal zijn gedaald. Ook het (natuur)toerisme zal een klap krijgen door het verdwijnen van de grote planteneters. Wat is een safari zonder giraffen, olifanten, neushoorns, zebra’s en nijlpaarden?
Om het tij te keren zal de mens het jagen en stropen fors aan banden moeten leggen, stellen de onderzoekers. Ook zou het natuurlijk woongebied van de grote planteneters moeten worden behouden, maar dat zal allemaal snel zijn beslag moeten krijgen om de dreigende uitsterving te voorkomen. “De schaal en omvang van de achteruitgang van grote herbivoren suggereert dat zij zonder radicale interventie verder zullen verdwijnen uit tal van regio’s en dat komt ons ecologisch, sociaal en economisch duur te staan. We zijn nu al voorbij het stadium van ‘lege bossen’ en zijn intussen beland bij ‘lege landschappen’ in ecosystemen van woestijnen, graslanden, savannes en bossen op het leeuwendeel van de planeet Aarde.”
Bron: de Morgen