Zo’n jaar of negen geleden tijdens een hete zomer werd bij toeval ontdekt dat peptiden (kleine eiwitten) waarmee een groep onderzoekers van de Noorse universiteit voor wetenschap en technologie (NTNU) werkte in een kankeronderzoek antibiotische eigenschappen hadden.Op een van de labtafels was een groep onderzoekers bezig aan een test van bepaalde peptiden in kweken van kankercellen. Het was die zomer (dus) warm en iemand deed het raam open. Een paar dagen later constateerde onderzoekster  Marit Otterlei dat sommige kankercellen waren besmet. “Een bacteriële infectie. Dat soort dingen kunnen gebeuren”, zegt de hoogleraar.
Kankercellen waaraan bepaalde peptiden waren toegevoegd bleken geen last van de besmetting te hebben. Otterlei: “Onze peptiden moesten een antibacterieel effect hebben.” Ze onderzocht die veronderstelling en de stoffen voorkwamen inderdaad dat de bacteriën groeiden, maar ja, ze zat midden in een kankeronderzoek dus legde ze de ‘bijvangst’ zo lang in de kast.
Inmiddels heeft ze geld bij elkaar gekregen voor het antibioticumonderzoek. Zoals in dit blog al vaker gemeld lopen we tegen een antibioticacrisis aan, of misschien zijn we daar al, doordat steeds meer micro-organismen niet onder de indruk zijn van onze bacterieverdelgers en resistent zijn geworden. Dat heeft ongetwijfeld mede te maken met het al te kwistig gebruik daarvan, niet alleen bij mensen maar ook in de veehouderij.

Oplossingen antibioticacrisis?

De peptiden van Otterlei en de haren blijken micro-organismen te doden die resistent zijn geworden tegen het gebruikelijke antibiotica-arsenaal. Die peptiden zouden echter ook voorkomen dat die bacteriën muteren en te ongelegener tijd ook weer bestand zouden zijn tegen deze nieuwe antibiotica. Otterlei: “Proeven met ratten en muizen hebben aangetoond dat het peptide (geen peptiden? as) prachtig werkt.”
De werking van het antibacteriële molecuul is gebaseerd op verstoring van de reproductie van de bacteriën. De peptide voorkomt dat er een kopie van het bacterie-DNA wordt gemaakt nodig voor de celdeling (is bacteriële voortplanting). Otterlei heeft wat problemen om uit te leggen waar het om gaat. Er vliegen termen als PCNA, APIM en homologe betaklem in de rondte, geen gemeengoed voor een doorsneelezer (inclusief as). Waar het op neer komt is dat dat peptide voorkomt dat polymerases aan het werk gaan. Dat zijn enzymen die er voor moeten zorgen dat het bacterie-DNA wordt gedupliceerd. Als je daar een stokje voor steekt dan is de bacterie ten dode opgeschreven.

De volgende stap is het beloftevolle molecuul om te zetten in een functioneel antibioticum. Die omzetting in een werkend middel schijnt nog niet zo eenvoudig te zijn. Otterlei: “Het vorig jaar ontwikkelden twee bedrijven in de VS twee antibiotica en kregen die ook goedgekeurd. Die leken iets beter te werken dan die normaal gebruikt worden. De financiële vooruitzichten waren goed, maar nieuwe antibiotica worden meestal pas ingezet als laatste verdedigingslinie.” En daarom ging het mis voor de bedrijven, want die verkochten te weinig. Beide bedrijven zijn failliet gegaan.

Hoewel nieuwe antibiotica broodnodig zijn lijkt het voor bedrijven niet handig daar op in te springen en ondertussen blijven de bacteriën muteren. Zoals (ook) hier al vaker beweerd is kapitalisme niet het aangewezen systeem om dit soort problemen op te lossen. Op de ontdekking is inmiddels geoctrooieerd. Waarom zou dat zijn?

Bron: Alpha Galileo