De zijventrikel  (afb: WikiMedia Commons)

Al vele tientallen jaren woedt er een wellesnietes-discussie over de vorming van nieuwe hersencellen. Voorlopig lijkt het standpunt dat in een klein deel van de mensenhersens toch nieuwe hersencellen worden aangemaakt op de meeste aanhang te kunnen rekenen. We hoeven het dus niet helemaal te doen met de hersencellen die we bij onze geboorte hebben gekregen. Bij muisjes is inmiddels een tweede type hersenstamcel gevonden. Die schijnen iets te maken te hebben met het behoud van de smaak/geur van de muisjes. Zou dat betekenen…? 
Stamcellen heb je in soorten en maten. Je hebt totipotente stamcellen die zich kunnen ontwikkelen tot alle typen cellen die een zoogdier heeft, inclusief de cellen van de moederkoek, terwijl de pluripotente stamcellen zich kunnen omvormen tot bijna alle cellen in een zoogdierlijf, behalve die voor de moederkoek. Dan heb je nog allerlei gespecialiseerde stamcellen zoals bloedstamcellen enz.
Tot nu toe zouden alleen zogeheten apicale stamcellen in muizenhersentjes zijn gevonden (geen idee wat dat zijn). Lang werden die beschouwd als de enige stamcellen in de hersens van volwassen muizen en de belangrijkste bron van nieuwe hersencellen”, zegt Francesca Ciccolini van de universiteit van Heidelberg. Die stamcellen zouden zich bevinden in de subventriculaire zone van de zijventrikel (hallo, ben je daar nog?). Dat zouden de voorlopercellen zijn voor de zogeheten reukkolf, een deel van de hersenen dat met geur/reuk te maken heeft. Ze fungeren daar als interneuronen die de overdracht van geuren soepel moeten laten verlopen. Dat lijkt dus niet waar te zijn.

Verbaasd

De onderzoeksters wilden uitvissen hoe die stamcellen zich in de muizenhersentjes gedragen in afhankelijkheid van de omstandigheden. Daarvoor gebruikten ze genetisch aangepaste muisjes waarvan de hersenstamcellen groen oplichten. Tot hun verbazing vertoonden de meeste groene stamcellen niet de eigenschappen die de apicale stamcellen hebben. Ciccolini: “Eerst dachten we dat het astrocyten (stercellen; as) waren, cellen die ervoor zorgen dat neuronen hun werk doen, maar na enige functionele analyses werd al gauw duidelijk dat het om een aparte stamcelgroep ging.”

Nader onderzoek wees uit dat de ‘nieuwe’ stamcellen zich qua uiterlijk en functies onderscheiden van de apicale stamcellen. Ze hebben niets uitstaande met de zijventrikel. De onderzoeksters noemen die stamcellen basaal (???; as) en ze zijn verantwoordelijk voor de aanmaak van cellen in de reukkolf, bewezen ze.
Beide typen stamcellen (b)lijken ook met elkaar te communiceren via receptorem (notch). “Die activiteit bepaalt als het ware of stamcellen stamcellen blijven of differentiëren tot zenuwcel”, zegt medeonderzoekster Katja Baur. “We vermoeden dat de apicale stamcellen interveniëren bij de activering van de notchsignaalroute en de differentiëting en hersencelvorming kunnen voorkomen.” Dat zou voorkomen dat de stamcelvoorraad uitgeput raakt (delen stamcellen zich dan niet? as).
Dit onderzoek werpt volgens Ciccolini een nieuw licht op de vernieuwing van de hersencellen. Mensenhersens zouden hetzelfde soort stamcellen hebben die betrokken zij bij hersentumoren. Wellicht dat deze kennis mede kan leiden tot behandelingen van hersentumoren, hopen de onderzoeksters.

Bron: Alpha Galileo