De gletsjers in Groenland zijn zich aan het terugtrekken (afb: NDISC)

Regen schijnt steeds normaler te zijn in Groenland. In sommige delen regent het zelfs ’s winters, blijkt uit onderzoek. Dat heeft grote gevolgen voor het ijsverlies en daarmee ook de zeespiegelstijging.
Als gevolg van de aardopwarming verliest Groenland steeds meer ijs. Sedert 1990 is de luchttemperatuur boven het ijs ’s winters met 1,8°C gestegen en ’s zomers met 3°C. Groenland zou jaarlijks rond 270 miljard ton ijs verliezen. Tot nu toe werd gedacht dat dat vooral een gevolg was door het afbreken van gletsjers in de oceaan, maar zoals het er nu naar uitziet is verlies door smeltwater een belangrijker factor geworden (70%). Dat heeft veel met regen gemaakt.

De onderzoekers baseerden hun conclusies op satellietbeelden en op grondwaarnemingen van twintig geautomatiseerde weerstations over een periode van 1979 tot 2012. Ze vonden ongeveer 300 gebeurtenissen waarbij de ijssmelt werd veroorzaakt door regen. “Dat was nogal verrassend”, zegt onderzoekster Marilena Oltmanns van het Duitse centrum voor oceaanonderzoek GEOMAR. Smelt als gevolg van regen verdubbelde in de onderzoeksperiode ’s zomers en verdrievoudigde ’s winters. De totale neerslag veranderde niet, wel de vorm ervan.
Smelten kan versterkt worden door een aantal factoren, maar vloeibaar water heeft het meeste effect. Warme lucht is ook een factor, maar die is niet zo efficiënt. Warm weer kan wel voor een opeenvolging van effecten zorgen. Een daarvan is dat de neerslag daardoor op Groenland ‘landt’ in de vorm van regen en geen sneeuw. Regen neemt warmte mee en graaft zich diep in in de sneeuwlaag. Bij smelten komt ook nog eens energie vrij.
De combinatie van factoren produceert een smeltstoot die zichzelf voedt en het effect van regenval vergroot. De onderzoekers zagen dat de lengte van die smeltstoot in koud weer van twee naar drie dagen en in de zomer twee naar vijf dagen is gegaan in de bestudeerde periode.

Langetermijineffecten

Volgens de onderzoekers zijn er ook effecten op de langere termijn. Een deel van het smeltwater verdwijnt in zee, maar een ander deel bevriest. Daardoor wordt het wollige, luchtige sneeuwoppervlak vaster en donkerder. Dat donkerder oppervlak absorbeert meer zonnewarmte enzovoort. Bovendien stroomt water makkelijker op ijs dan in sneeuw.

Zomerregen komt op steeds meer delen van Groenland voor. Tot nu toe was regen in de winter beperkt tot de lagere delen in het zuiden en zuidwesten van Groenland, als gevolg van relatief warme oceaanwinden. Die winden kunnen vaker voorkomen als gevolg van de veranderingen van de straalstroom door aardopwarming.
In het binnenland is het hoger en dus kouder, maar met een voortgaande opwarming zal de warmte steeds verder landinwaarts oprukken, verwachten de onderzoekers. Oltmanns: “De ijsmassa moet in de winter aangroeien als het sneeuwt, maar een groeiend deel van de vaste neerslag gaat verloren door smelt.”
Niet alleen Groenland heeft in het Hoge Noorden last van steeds meer regenval. Ook de Canadese toendra’s worden de laatste jaren ‘geteisterd’ door regenval, waardoor de rendieren niet meer bij hun plantenvoer kunnen komen en kuddes gedecimeerd worden in sommige jaren. Toenemende lenteregens dringen door tot de permafrost, waardoor die ‘eeuwig’ bevroren grond ontdooit en broeikasgassen vrijkomen.

Zeespiegel

Smeltend ijs op het vaste land leidt tot zeespiegelstijging. Tussen 1993 en 2014 is die stijging toegenomen van 2,2 mm tot 3,3 mm per jaar. Dat zou vooral het gevolg zijn van de ijssmelt in Groenland. Volgens prognoses zouden we aan het eind van deze eeuw een stijging van een halve tot ruim een meter kunnen verwachten. De meeste prognoses houden echter geen rekening met wat er met het ijs op Groenland gebeurt noch met de veel grotere hoeveelheid op de Zuidpool. Dat heeft er mee te maken dat de natuurkunde van het ijs nog steeds niet goed in kaart is gebracht.

Bron: Science Daily