De eiwitten FLRT3 en FLRT1 spelen een rol bij het vouwen van. Muizen waarbij de genen ontbraken kregen vouwen in de hersenschors (rechtsonder) (afb: Cell)
Hersens van mensen hebben van de buitenkant (de hersenschors) een grillige structuur, de hersenvouwen, maar niet alle zoogdieren hebben die. Zo zijn de hersentjes van muizen glad. Onderzoekers hebben die muizenhersentjes op de een of andere manier weten te vouwen en noteerden de verschillen. Het blijkt dat bepaalde eiwitten daarbij een rol spelen. De onderzoekers zijn nog niet aan de voor- of nadelen van gevouwen hersens toe gekomen.
Ook andere zoogdieren dan de mens hebben hersenvouwen. Zeer waarschijnlijk had het oerzoogdier dat 280 miljoen jaar geleden moet hebben geleefd al gevouwen hersens, maar is die vouwing in de loop der evolutie bij verschillende dieren weer verdwenen. De hersens van muizen en ratten, bijvoorbeeld, zijn volkomen glad.
Toch zijn die knaagdiertjes bepaald niet dom. Als je er van uit gaat dat, relatief, meer hersens ‘slimmer’ maakt, door de vouwen zou de hersenschors groter worden, dan heb je hier een probleem. “Het evolutionaire succes van die diertjes toont aan dat gladde hersens niet meteen een nadeel vormen”, zegt onderzoeker Rüdiger Klein van het Max Planck-instituut in Martinsrind (D). “We hebben nu proberen uit te zoeken hoe die hersenvouwen zich hebben gevormd, aangezien de huidige verklaringen niet voldoen.”
Tot nu toe was men er van uit gegaan dat de hersenvouwen ontstaan tijdens de ontwikkeling door een vergroting van het aantal voorlopercellen. Deze produceren een groot aantal jonge hersencellen die zich dan naar de hersenschors verplaatsen. Daar voorkomt de schedel dat de hersenschors zich als een ballon opblaast. Om al die nieuwe cellen onder te brengen moet de schors zich vouwen, was dan de verklaring.
Onderzoek bij muizen die extra hersencellen kregen liet zien dat dat niet kan kloppen. Hun hersenschors was weliswaar dikker, maar nog steeds glad als een babyhuidje.
FLRT
In een eerder onderzoek hadden de onderzoekers aanwijzingen gevonden dat het eiwit FLRT3 zorgt voor de hechting tussen de cellen, waardoor er een geordende verplaatsing tot stand komt. Klein: “Het vermoeden was dat die FLRT’s een rol speelden bij de vorming van die gladde hersens.” Dus zorgden de onderzoekers ervoor dat ze muisjes maakten zonder FLRT1 of FLRT3.
Gevolg: de muizenhersentjes gingen zich vouwen, hoewel het aantal opdringende voorlopercellen niet groter was. Door het wegvallen van de FLRT-eiwitten kleefden de voorlopercellen niet meer zo sterk aan elkaar en werden dus minder gehinderd in hun bewegingen. De onderzoekers vermoeden nu dat de stuwing in de buitenste cellaag voor de hersenvouwen zorgt.
Klein: “Het is waarschijnlijk dat ook bij ons dat FLRT-systeem het vouwen van de hersen beïnvloeden.” Het blijkt inderdaad dat bij zowel mensen als fretten (die ook zin uitgerust met gevouwen hersens) de FLRT-spiegels beduidend lager zijn dan in de gladde muizenhersentjes. Voorlopig zijn de onderzoekers nog niet uitgestudeerd op hersenvouwen. Mijn grootste nieuwsgierigheid zou dan zijn of muisjes met gevouwen hersens anders of slimmer zijn dan muisjes met gladde hersens. Het zal wel niet, anders waren de vouwen niet uit de hersen van de (vourouders van de) muisjes verdwenen, maar voor de zekerheid zou ik de proef op de som nemen.
Bron: bdw