In september 2014 werd het warmterecord van oceanen gebroken (afb: NOAA)

Berichten in de media over klimaatonderzoek zijn vrij onbetrouwbaar, zo concluderen twee onderzoekers van de universiteit van Nottingham (Eng). Ze baseren die conclusie op een bestudering van zo’n 1900 artikelen in Engelstalige media, verschenen in de herfst van 2013. Klimaatonderzoek kent vele onzekerheden en die onzekerheden krijgen in de berichtgeving nauwelijks ruimte. Slechts een op de zeven mediaberichten maakte gewag van die onzekerheden. Dat zou niet alleen aan de journalisten liggen, maar ook aan politici en al te publiciteitsgeile wetenschappers.
Orkanen, zoals de verwoestende Katrina rond New Orleans, zouden als gevolg van de aardopwarming steeds vaker voorkomen, maar uit verschillende onderzoeken bleek dat die veronderstelling niet houdbaar was.  ‘Het klimaat’ zou een communicatieprobleem hebben. Dat ligt niet alleen aan de wetenschappers. Het grote probleem is dat het klimaat een knap ingewikkeld systeem is, een systeem met grote onzekerheden. Om daar harde uitspraken over te doen is nogal link. Duizenden variabelen werken op elkaar in. Kleine veranderingen kunnen grote gevolgen hebben, terwijl grote veranderingen er soms niet toe doen. Die onzekerheid komt nauwelijks in de berichtgeving tot uiting, kennelijk (althans niet in de Engelstalige media).

Het vervelende is dat politici en burgers duidelijke boodschappen willen hebben over de gevolgen van de aardopwarming. Dat is voer voor klimaatsceptici. Vooral in de VS doen die hun best de zaken zo rooskleurig mogelijk voor te stellen en de onderzoeksresultaten van het klimaatforum van de VN met een korrel (pak) zout te nemen. Allemaal bangmakerij, vinden die sceptici. Volgens communicatiedeskundige  Stephan Lewandosky van de universiteit van Bristol (Wales) zouden onderzoekers hun berichten in een soort pr-taal moeten opstellen. Speciaal voor die klimaatwetenschappers heeft hij een schrijfhulp gemaakt.Zo zouden onderzoekers voorzichtig moeten zijn met een woord als ‘onzekerheid’. Dat zou door leken makkelijk kunnen worden misverstaan. ‘Risico’ is volgens Lewandosky beter, maar schiet je wat op met die verkooptal?
In een artikel in het wetenschapsblad Nature wijzen sociologen Gregory Hollin en Warren Pearce er op dat klimaatonderzoekers duidelijker moeten zijn over de onzekerheden. Als voorbeeld hoe het niet moet noemen de twee auteurs de presentatie van het vijfde verslag van het klimaatforum eind september 2013 in Stockholm. Kritische vragen werden daar afgekapt of onvolledig beantwoord, stelt het tweetal. Een journalist van een Britse krant had het gewaagd te vragen waarom het klimaatmodel de temperatuurstijging van de voorgaande 15 jaar niet goed had voorspeld. Volgens de baas van de wereldorganisatie voor weerkunde (WMO) Michel Jarraud zou de vraag verkeerd gesteld zijn.
Er is niet over alles onzekerheid, maar wel bijna. Bij klimaatonderzoekers is er een grote eensgezindheid over de oorzaak van de aardopwarming: die is vooral door de mens veroorzaakt. Alle andere vragen zouden minder of meer omstreden zijn. Wetenschappers discussiëren zelfs nog over de invloed van broeikasgassen. Een enquête onder 1868 (!) klimaatonderzoekers leverde op dat die zo’n derde van het menselijke aandeel aan de klimaatopwarming als ondergeschikt of onzeker beoordeelden, maar betekent dat dan ook dat ze vinden dat we nog wel kunnen wachten om maatregelen te nemen? De chefredacteur van het Amerikaanse wetenschapsblad Science Marcia McNutt wil het daar helemaal niet meer over hebben. “De tijd voor discussie is voorbij”, schreef ze. De wereld moet volgens haar tot handelen overgaan.
Het grote probleem is dat wetenschap zelden volledig uitsluitsel geeft. In veel gevallen is dat geen probleem en kun je rustig verder zoeken om gaten in de kennis op te vullen, maar met de aardopwarming is dat lichtelijk problematisch. Dat laat onverlet dat klimaatonderzoekers en journalisten en politici de zaken niet moeten voorstellen als nagelvast. Dat maakt de zaak alleen maar harder, maar ja welke journalist zit te wachten op een verhaal vol nuanceringen en welke politicus kan met procenten waarschijnlijkheid omgaan? Dan hebben nog niet eens over de bange (?) burger gehad…

Bron: der Spiegel