Bij de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN zijn de zoetwatersystemen ‘vergeten’
Volgens onderzoekersters rond Catherine Sayer van de universiteit van Cambridge (VK) zou een kwart van de ruim 23 000 diersoorten die voorkomen in zoetwater met uitsterven worden bedreigd. Dat komt, onder meer, door watervervuiling, dammen in waterlopen, landbouwactiviteiten en overbevissing.
Zoetwaterecosystemen zijn zeer biodivers en belangrijk voor levensonderhoud en economische ontwikkeling, schrijven de onderzoekersters, maar staan onder aanzienlijke druk. Tot op heden hebben uitgebreide studies van het risico op uitsterven geen enkele soortgroep opgenomen die voornamelijk in zoetwater leeft.
Nu worden gegevens van, voornamelijk, viervoeters gebruikt om het milieu- en biodiversiteitsbeleid te sturen, terwijl recente voorstellen voor het stellen van doelen in zoetwater gebruikmaken van niet-biologische factoren, schrijven de onderzoekersters. Er is echter bewijs dat dergelijke gegevens onvoldoende zijn om de behoeften van zoetwatersoorten weer te geven en biodiversiteitsdoelen te bereiken.
Met hun onderzoek presenteren ze de resultaten van een wereldwijde beoordeling van zoetwaterfauna voor de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten met 23 496 soorten, waarbij ze hebben aannemelijk hebben gemaakt dat een kwart daarvan met uitsterven wordt bedreigd.
Hoewel de wereldwijde prioriteitsgebieden die zijn aangemerkt voor het behoud van viervoeters grotendeels overeenkomen met die voor zoetwaterfauna’s, kan, gezien de verschillen in belangrijke bedreigingen en habitats, niet worden aangenomen dat het voldoen aan de behoeften van tetrapoden voldoende is om alle zoetwatersoorten lokaal te behouden, schrijven ze.
Deze studie komt bovenop de berichten dat de biodiversiteit over de hele linie in fors tempo achteruit gaat, waarbij vooral zoetwatersystemen in het bijzonder worden getroffen. Bij natuurlijke binnenlandse draslanden (waaronder veengebieden, moerassen, meren, rivieren en poelen) ging tussen 1970 en 2015 35% van het draslandgebied verloren; drie keer sneller dan bossen. Van de resterende draslandhabitats is 65% onderhevig aan een matige tot hoge mate van bedreiging en 37% van de rivieren van meer dan 1000 km stroomt niet langer vrij over hun volle lengte.
Onder onze neus
Ondanks dat zoetwaterwereld van groot belang is voor de mens, lijkt het er op dat de mens de veranderingen niet ziet die onder haarzijn neus plaatsvinden, stellen de wetenschappersters. Zoetwater ondersteunt meer dan 10% van alle bekende soorten, waaronder ongeveer een derde van de gewervelde dieren en de helft van de vissen, terwijl het slechts minder dan 1% van het aardoppervlak beslaat.
Deze diversiteit aan zoetwatersoorten levert essentiële ecosysteemdiensten zoals voedingsstoffenkringloop, overstromingsbeheersing en klimaatverandering en kan worden gebruikt als bio-indicatie voor de kwaliteit van draslanden. Bovendien ondersteunen zoetwatergebieden de cultuur, economie en bestaansmiddelen van miljarden mensen wereldwijd, stellen Sayer en de haren.
Er zijn al twintig jaar beoordelingen van vogels, amfibieën en zoogdieren beschikbaar. Onlangs werd een wereldwijde reptielenbeoordeling voltooid, die de gedeelde beschermingsbehoeften van alle vierpoters beklemtoonde.
Het vergaren van wereldwijde gegevens en beoordelingen voor zoetwatervissen en ongewervelden heeft echter relatief weinig aandacht gekregen, schrijven Sayer c.s; ook van de reguliere beschermingsorganisaties. Dat heeft ertoe geleid dat recente doelstellingen voor zoetwatersystemen beperkt zijn tot het gebruik van abiotische hydrologische maatregelen, zoals watergebruik en -kwaliteit.
Ook de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN richten zich voornamelijk op land en op zee, ondanks dat die zoetwatergebieden wezenlijk zijn voor het bereiken van die duurzame ontwikkelingsdoelen, stellen de onderzoekersters. Ze vinden dat het hoog tijd wordt dat daar verandering in komt. In de biodiversiteitskringen komt die rol al wel bovendrijven.
Bron: Nature