Het glycogeen wordt niet afgebroken vanwege ontbreken van het enzym GAA

Met een enzym-behandeling van de embryo in de baarmoeder lijkt het nu bijna anderhalf jaar oude meisje gezond te zijn. Het bleek dat de vrucht de ziekte van Pompe had, een zeldzame erfelijke ziekte. Dit zou de eerste behandeling in zijn soort zijn die op die wijze is uitgevoerd. Mogelijk dat ook andere erfelijke aandoeningen op deze wijze zijn te behandelen, stellen de betrokken artsen en onderzoekers.
Bij de ziekte van Pompe wordt een belangrijk eiwit niet aangemaakt: zure maltase oftewel zure alfa-glucosidase (in Engelse afko GAA). Daardoor wordt glycogeen, een polyvorm van glucose, niet (goed) afgebroken. Die stof hoopt zich op in de lysosomen in de cellen (afvalbergplaatsen van de cel), waardoor weefsels beschadigd raken, vooral spierweefsels en (dus) ook het hart.
Hoe zou voor het eerst zijn dat onderzoekers op deze wijze het enzym hebben aangeleverd. Ayla is nu zestien maanden oud en ogenschijnlijk gezond. Eerder stierven twee brusjes aan de ziekte. Sinds 2006 krijgen Pompe-patiëntjes elke week GAA toegediend, maar voor de vorm waar Ayla had zou geen GAA beschikbaar zijn en dat zou betekenen dat de aftakeling al tijdens de zwangerschap zou beginnen.
Chirurge Tippi Mackenzie vroeg zich af of toediening van GAA in de moederschoot de vrucht (met Pompe) niet zou kunnen beschermen. De methode lijkt op een bloedtransfusie aan de baarmoeder, die onder bepaalde omstandigheden nodig is. Het enzym zou ook de zich ontwikkelende hersens van de embryo moeten halen, aangezien die in de embryonale fase nog niet worden beschermd door een hersen/bloed-barrière. Dat zou helpen hersenschade te voorkomen.

Twee jaar geleden probeerden Mackenzie en haar collega’s deze methode uit op zwangere muisjes, die een ziekte hadden die op Pompe lijkt. Dat werkte en dat resultaat sterkte de onderzoeksters en artsen die methode ook bij mensen toe te passen. Zo kwamen ze bij Sobia Qureshi, de moeder van Ayla, terecht. De vrucht, die uiteindelijke Ayla ging heten, bleek twee defecte GAA-genen te hebben.

Behandeling

Vanaf week 24 van de zwangerschap kreeg de vrucht zes keer GAA toegediend. Toen het kind in juni 2021 ter wereld kwam waren een geen tekenen van hartproblemen. De enzymbehandeling werd voortgezet en het kindje ontwikkelde zich normaal. Haar moeder noemt het resultaat ongelofelijk. De vader heeft het over een wonder.

Bij deze klinische proef willen de onderzoeksters de baarmoederbehandeling ook toepassen bij acht soortgelijke ziektes. In twee gevallen is de behandeling al begonnen. De onderzoeksters hopen dat deze behandelingen de tijd overbruggen tot de kinderen op een leeftijd zijn om ze permanent van het probleem af te helpen met stamcel- of gentherapieën om de ‘foute’ GAA-genen te vervangen.

Bron: Science