Er zijn grampositieve en gramnegatieve bacteriën. De S. aureus-bacterie is grampositief. WTA staat voor wandteichonzuur (afb: ChemBioCem)
Het probleem zit hem natuurlijk in het al te makkelijk voorschrijven en gebruiken van antibiotica, maar linksom of rechtsom, het blijkt dat steeds meer bacteriestammen geen last meer hebben van antibiotica. Hier en daar is al alarm geslagen. Nu schijnen onderzoekers van Merck Research in New Jersey (VS) een oplossing gevonden te hebben door antibiotica te combineren met tarocine A en tarocine B die de baan vrijmaken voor het antibioticum om zijn dodelijke werk af te maken bij de ‘ziekenhuisbacil’ MRSA (methiline- of multiresistente Staphylococcus aureus).
MRSA is een belangrijke oorzaak van infecties opgedaan in ziekenhuizen (vandaar de ‘bijnaam’) en de tweede doodsoorzaak van resistente bacteriën in de VS. Deze bacteriën zijn inmiddels ongevoelig geworden voor belangrijke antibiotica als penicilline, methicilline en carbapernems (de groep van de betalactams) die gemeenschappelijk hebben dat ze de celwand van de S. aureus aanvallen. Het schijnt dat de bacterie zich weet te beschermen door een molecuul te produceren dat het antibioticum als het ware opslurpt. Christopher Tan en medeonderzoekers van Merck Research hebben nu een manier gevonden om die defensie van de bacterie weer te doorbreken. Het gaat om tarocine A en B, stoffen die (ook) de celwand van de bacterie aanpakken op de plek van teichonzuur (een polymeer van ribitolfosfaat). De stoffen doden de bacterie niet, maar effenen de weg voor het antibioticum. De stoffen zijn nog niet uitgeprobeerd op mensen. “Het lijkt op een tweetrapsaanval”, zegt David Brown van Antibiotic Research UK. “Het tarocine verzwakt de celwand via een afwijkend mechanisme en maakt het zo makkelijker voor de antibiotica om hun werk te doen.”
Ook tegen die combinatie zou de bacterie een verdediging kunnen vinden. Om dat te voorkomen stellen Tan c.s. voor nog een derde stof toe te voegen die weer een ander stuk van de teichonzuurproductie te verstoren. Tan: “Als we weten hoe de biologie hier werkt, dan kunnen we de zwakke plekken vinden in de verdediging van de bacterie.”
Een combi als antwoord op de groeiende ongevoeligheid van bacteriën voor antibiotica is ook elders in het bacterierijk al beproefd, maar elke bacterieresistentie vereist een aparte aanpak. Zoiets is al gebruikt om resistente Escherichia coli–bacteriën en longontsteking te behandelen met beta-lactamantibiotica. Deze bacteriën maken een enzym aan dat het antibioticum afbreekt. Daar is de tegenaanval gericht op het afremmen/blokkeren van dat enzym (tot ook daar weer problemen zijn). Brown, die niet bij het onderzoek betrokken is, denkt dat deze strategie breder moet worden toegepast. Bij Antibiotic Research UK loopt een onderzoek waarbij gezocht wordt naar ‘resistentiebrekers’. “Het duurt zeker twintig jaar voor we een redelijk aantal nieuwe antibiotica hebben gevonden, dus moeten we ons die tijd behelpen met ‘resistentiebrekers. Dat is de enige kans die we hebben.”
Bron: New Scientist