De voordelen van de Viagra-methode afgezet tegen die van de GCSF-methode(l) (afb: Smith-Berdan)

Ooit is Viagra begonnen als bloeddrukverlager. We weten allemaal hoe de loopbaan van dat middel zich heeft ontwikkeld. Nu blijkt Viagra, daarin lijkt het een beetje op aspirine, nog meer deugden te bezitten voor de mensheid. Het middel zou al gunstige effecten hebben vertoond bij allerlei gezondheidsproblemen. Zo zou Viagra ook kunnen helpen bloedstamcellen uit het beenmerg te winnen.
Voor leukemiepatiënten is een transplantatie van bloedstamcellen een kans op herstel. Die worden in het beenmerg geproduceerd. Om die stamcellen te verzamelen hoef je niet in het beenmerg te wroeten. Die kun je uit bloed winnen. Daarvoor wordt de stamceldonor vier tot zes dagen lang ingeënt met een ook in het lichaam voorkomende eiwit GCSF. Daardoor emigreren die bloedstamcellen naar het bloed.
Die behandeling is niet altijd succesvol en kan ook onaangename bijwerkingen hebben. Bovendien is zo’n behandeling voor de donor vervelend en ook nog eens duur. Daarom zoeken wetenschappers naar andere mogelijkheden. Stephanie Smith-Berdan van de universiteit van Californië in Santa Cruz en medeonderzoeksters hebben nu een opmerkelijk alternatief voor de signaalstof gevonden: Viagra. Ze ontdekten dat door een verwijding van de bloedvaten de stamcellen makkelijker van het ruggenmerg naar de bloedvaten verhuizen en dat is precies wat Viagra doet, maar klopt dat ook?

Ze probeerden Viagra uit met Plerixafor. Die stof is net als GCSF in staat de overgang van bloedstamcellen naar de bloedvaten te bevorderen, maar werkt alleen niet goed genoeg. In muisproeven bleek dat Plerixafor de bloedstamcel’emigratie’ slechts verdrievoudigt. Nadat de muisjes enige malen Viagra hadden gekregen en vervolgens enkele keren Plerixafor kregen ingespoten hadden ze gemiddeld 2500 meer stamcellen in hun bloed, een verhoging met een factor 7,5. Het hele proces van toediening en stamcelafname duurde maar twee uur.

Bijna even effectief

Volgens de onderzoekers is de nieuwe aanpak bijna net zo effectief als de meerdaagse standaardbehandeling. Daarmee vergrootte het aantal bloedstamcellen in het bloed met 3400. De onderzoekers achten hun methode een aantrekkelijke alternatief voor de huidige en de gebruikte medicijnen zijn reeds toegelaten

Het nieuws is ook goed voor mensen die de behandeling met GCSF niet verdragen zoals mensen met een sikkelcelanemie. Die kunnen genezen worden door hun bloedstamcellen te verzamelen, genetisch te veranderen en weer terug te brengen. Om zo’n gentherapie praktisch te maken is het handig als de bloedstamcellen zonder problemen verzameld kunnen worden.
Verder onderzoek moet nu uitwijzen of de Viagra/Plerixafor-behandeling ook bij mensen goed uitpakt. Als dat zo is dan kan zo’n stamcelbehandeling aanzienlijker goedkoper worden dan met de huidige methode, denken de onderzoekers. Smith-Berdan: “Er wordt veel geld gestoken in de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen, maar ook het ‘hergebruik’ van bestaande geneesmiddelen kan mensen helpen voor wie bloedstamceltransplantatie nu geen optie is.”

Bron: bdw