Er hoefde niet altijd geboord te worden om het ‘diepe leven’ te zoeken (afb: deepcarbon.net)

Niet alleen op de aardbodem bestaat leven, maar ook ver daaronder. Onderzoekers schatten dat al het onderaardse leven bij elkaar zo’n 15 tot 23 miljoen ton koolstof omvat. Zo’n 70% van alle bacteriën en archaea zouden een onderaards leven leiden.
In de diepe steenlagen van de aarde zou geen leven zijn. Te donker, te heet, te hoge druk en een gebrek aan voedsel, zo was de gedachte. Intussen is het duidelijk dat dat niet klopt. Uit boringen bleek al vaak dat zelfs op kilometers diepte levende organismen zijn te vinden, meestal eencellige micro-organismen maar ook eukaryoten die anders dan bacteriën een celkern hebben. Die ‘beestjes’ halen hun energie uit verbindingen uit de gesteentes. Hoeveel zich daar in de diepte bevonden was duister (om in stijl te blijven).
Zo’n tien jaar geleden is er een onderzoeksprogramma ingericht om het leven diep onder de grond te bestuderen: het Deep Carbon Observatory Program. In het kader daarvan is overal in de wereld geboord. Het boorsel werd onderzocht op cellen, maar ook op DNA. “Tien jaar geleden hadden we maar een paar locaties bekeken”, vertelt onderzoekster Karen Lloyd van de universiteit van Tennessee. “Alleen op plaatsen waar leven in de diepte waarschijnlijk was. Toen wisten we ook veel minder over de fysiologie van bacteriën en andere micro-organismen die de biosfeer onder de grond overheersen.” Dat schijnt dus inmiddels anders geworden te zijn.

Inmiddels is er in het kader van het koolstof-onder-de-grondproject veel nieuwe informatie verzameld over de biosfeer in de diepere aardlagen. Er zou daar bijna net zo veel leven zijn als op het aardoppervlak, misschien zelfs meer. De onderzoekers schatten die hoeveelheid leven, gerekend in tonnen koolstof, op tussen de 15 en 23 miljoen ton; 7,5 ton per km³. Dat is 245 tot 385 maal de ‘organische massa’ van mensen. We praten dan over een aardkorst met een volume van 2 tot 2,3 miljoen km³, het dubbele van alle wereldzeeën bij elkaar.

Overal leven

“Het onderzoeken van de diepe onderwereld is net zoiets als een expeditie naar het Amazoneregenwoud. Overal is leven en overal in een indrukwekkende veelvoud van ongewone tot onverwachte organismen”, zegt medeonderzoeker Mitch Sogin van het zeebiologielab in Woods Hole (VS). Dat gaat zo diep als vijf kilometer onder het vasteland en tien kilometer onder de zeespiegel. Hoe diep er nog leven in de aardkorst voorkomt is niet bekend.

Je kunt je natuurlijk afvragen wat daar in die ongezellige contreien te doen valt voor levende organismen. Het is daar donker, krap, heet en de druk is enorm (op 4 km diepte 400 atmosfeer). Het gaat vooral om bacteriën en archaea. 70% daarvan zou zelfs onder de grond leven. Ook de verscheidenheid is minstens zo groot als bovengronds. Vele van die micro-organismen waren tot voor kort dan ook nog onbekend en moesten eerst omschreven en ingedeeld worden. Ze zijn in ieder geval uitstekend aangepast voor het leven onder zulke bizarre omstandigheden.

Voorlopig hebben de onderzoekers nog een hoop te onderzoeken, want de kennis van het onderaardse leven vertoont vele gaten. Komen, om maar wat te vragen, die micro-organismen van ‘boven’ en hebben ze zich gaandeweg omlaag gewerkt of is de diepere aardkorst hun ‘wieg’ geweest? Ook is nog weinig bekend over hoe die beestjes zich in leven houden. Leuk voor die onderzoekers.

Bron: bdw