Materialen uit afgedankte windturbines en zonnepanelen (afb: JRC/EU)

We hebben het dan wel over hernieuwbare energie, maar zijn de materialen die daarvoor nodig zelf weer hernieuwbaar. Of, anders gesteld, hoe kringloop je hernieuwbaar afval van, onder meer zon- en winde-nergieinstallaties, maar ook van fossiele centrales die we niet langer meer nodig hebben? Het gemeenschappelijk onderzoekscentrum van de EU (JCR)  heeft eens geïnventariseerd waarover we dan praten. Het gaat over vele miljoenen tonnen in de komende twintig jaar, We zullen op weg moeten naar een kringloopeconomie, maar over hoe we die kunnen verwezenlijken zal nog wel het een en ander moeten worden uitgezocht.
De sluiting van verouderde fossiele brandstofcentrales en de inzet van fotovoltaïsche en windenergie-infrastructuur leiden tot toenemende hoeveelheden divers afval van materialen. Hieronder vallen waardevolle opwerkbare materialen zoals staal, koper, aluminium, beton, glasvezel en glas, kritieke grondstoffen zoals silicium, kobalt, lithium en zeldzame aarden en bouw- en sloopafval.

Veranderende factoren, zoals scherpere doelstellingen voor hernieuwbare energie, vernieuwde technologie en ontwerpen of een kortere levensduur, zorgen ervoor dat we de toekomstige hoeveelheid afval opnieuw moeten bekijken. In een rapport worden de materialen gekwantificeerd die vrijkomen bij de ontmanteling van fossiele brandstofcentrales en van zonne- en windenergie-infrastructuur tot 2023. Ook wordt de toekomst van zonnne- en windenergieafval tot 2050 in kaart gebracht.

Miljoenen tonnen

Alleen al voor zonne-energie zal de EU-27 tegen 2040 en 2050 alles bij elkaar tussen de 6 en 13 miljoen en 21 en 35 miljoen ton afval ontstaan. Volgens het rapport kan het efficiënte kringlopen van afgedankte panelen een aanzienlijke bijdrage leveren aan de ambitie van de EU om een ​​binnenlandse productie van 40% hernieuwbare energiesystemen te realiseren. Als zilver uit de zoonepanelen op de juiste manier wordt ingezameld en opgewerkt, kan het de vraag naar nieuwe zonnecelproductie dekken.

Tegen 2030 zouden er 42 500 windturbines in de EU kunnen zijn, en 86 000 tegen 2050. Verwacht wordt dat windenergie-infrastructuur tegen 2050 meer afval zal genereren dan zonne-energie-infrastructuur. De jaarlijkse afvalproductie van windturbines tegen 2050 wordt geschat op 10 miljoen ton.

Ter vergelijking: de schatting van Eurostat voor 2021 van het ingezamelde afval van batterijen en accu’s (alle materialen) tussen 2012 en 2021 bedraagt ​​883 812 ton. Zowel de afvalstromen van zonne- als windenergie-infrastructuur vereisen speciale verwerkings- en opwerkmethoden die in Europa nog niet wijdverbreid zijn.

Schatting materialen

Staal, aluminium en koper zijn grondstoffen die in alle drie de sectoren voorkomen en in de hele elektriciteitsvoorzieningsketen worden gebruikt. Tegen 2023 wordt het cumulatieve volume staal in zonnepanelen (10 940 ton), windturbines (274 194 ton) en ontmantelde fossiele brandstofcentrales geschat op 5,9 miljoen ton, waarvan 285 000 ton afkomstig is van hernieuwbare energiebronnen. Het totale aluminiumafval van zonnepanelen en windturbines wordt geschat op 162 736 ton en koper op 154 883 ton in 2023.
Tegen 2050 zullen zonnepanelen en windturbines jaarlijks afval genereren, waaronder 2,9 miljoen ton staal, 191 527 ton aluminium en 52 874 ton koper. Afval van ontmantelde fossiele brandstofcentrales bestaat voornamelijk uit beton met beperkte recyclingmogelijkheden. Naar schatting zou er tussen 2014 en 2023 23,5 miljoen ton beton zijn afgevoerd.

Hergebruik en opwerken van materialen uit afval zal de behoefte aan grondstofwinning verminderen, met alle nadelen die daaraan verbonden zijn, en de afvalberg verkleinen. Dat zou de strategische autonomie van de EU op dit verbeteren, stellen de JRC-onderzoekers.
Daarnaast zal er beleid worden gevoerd en onderzoek worden gedaan om die kringloopeconomie dichter bij te brengen. Zo zal de regelgeving over afvalbeheer in de EU moeten worden geharmoniseerd. Er is onderzoek nodig om die kringloopeconomie ook mogelijk te maken en het kringlopen zou ook actief moeten worden bevorderd, vinden de onderzoekers (maar dat lijkt mij=as erg wijd openstaande deuren).