Borstkankeronderzoek

Het is al vaker gesteld dat bevolkings-onderzoek kan leiden tot overdiagnose. Een deel van de knobbeltjes die ontdekt worden zijn goedaardig, dat weten artsen al langer, maar ze kunnen de goeden niet van de slechten onderscheiden. Daar schijnt nu verandering in te komen.

Onderzoekers van, onder meer, de Yale-universiteit analyseerden de gegevens van invasieve tumoren van honderduizenden borstkankerpatiënten in de VS. Ze deelden de tumoren in naar hun biologische eigenschappen. Hoe sterk leken ze op normale borstcellen en welke hormoonreceptoren hadden ze?
Het bleek dat die eigenschappen kunnen voorspellen of kleine tumoren uitgroeien tot grote of niet. De meeste doen dat niet. Die dat wel doen groeien zo snel dat röntgenfoto’s ze zelden ontdekken voordat er knobbeltjes worden gevoeld.
“Al honderd jaar denken we dat kleine tumoren betere vooruitzichten hebben omdat ze eerder kunnen worden behandeld, maar het komt er op neer dat kleine tumoren betere vooruitzichten hebben omdat ze fundamenteel anders van samenstelling zijn”, zegt onderzoeker Donald Lannin.

Daarmee komt de waarde van vroege ontdekking wat op losse schroeven te staan. Onderzoekers zijn de afgelopen jaren driftig op zoek geweest naar manieren om die overdiagnose te bestrijden. Onjuiste diagnoses leiden tot tijd- en geldverspilling en veroorzaken onnodig leed.
Tegelijkertijd zouden steeds meer instanties en bedrijven vrouwen aanraden zich genetisch te laten onderzoeken. Die tests produceren echter allesbehalve simpele antwoorden. Er wordt hier een illusie gewekt dat meer informatie leidt tot een beter resultaat, maar als het op borstkanker aankomt zijn die beloftes moeilijk waar te maken. De grootste invloed heeft behandeling, ook al betekent dat dat er niet behandeld wordt.

Een op de drie

In de jaren 60 stierf een op de drie vrouwen die werd gediagnostiseerd met borstkanker binnen vijf jaar. Met de opkomst van het borstonderzoek verbeterde de situatie aanzienlijk. Bevolkingsonderzoek leidt tot betere resultaten. Gedacht werd dat kleine tumoren een betere kans hebben te worden ‘gerepareerd’ dan grote en zo werd de technologie steeds verfijnder. In dertig jaar tijd is de ontwikkeling zo ver gekomen dat er tumortjes van 1 mm kunne worden ontdekt.
Toch verbeterden de cijfers niet. In de laatste vijftien jaar, met de opkomst van genetisch tests, daalde het sterftecijfer maar met ongeveer 1%. In hetzelfde tijdsbestek verdrievoudigde het aantal dubbele borstamputaties. Volgens een recente studie van de Stanford-universiteit gebeurde dat vaak onnodig. Van de meer dan 2000 vrouwen die hun borsten hadden laten amputeren had meer dan de helft niet de genetische mutaties die het risico verhogen op borstkanker.

Vrouwen die genetisch zijn ‘voorbestemd’ en dat weten via het veelvuldig voorkomen van borstkanker in de familie hebben baat bij zo’n test. Maar als die familiehistorie ontbreekt dan daalt de waarde van genetische tests aanzienlijk.

Er werd aangenomen dat er tussen ontdekking en de problematische fase van borstkanker zo’n drie tot vier jaar zit, maar het onderzoek van Lannin c.s. laat zien dat bij agressieve borstkanker dat een of twee jaar kan zijn.
Daartegenover staat dat een groot deel van de kleine tumoren zo traag groeit dat het wel twintig jaar duurt voor ze problematisch worden. Omdat borstkanker vaak wordt ontdekt bij vrouwen tussen de 55 en 64 jaar zou dat betekenen dat een deel daarvan nooit kanker krijgt. Die vrouwen kunnen de nadelen van chemotherapie, hormoonbehandelingen of borstamputatie bespaard worden, alle nogal groffe methoden.

Het is een ander verhaal als je genetische technieken gebruikt om te voorspellen hoe een tumor reageert om een bepaalde behandeling of om te bepalen, in combinatie met andere gegevens, hoe riskant een tumor is. Op dat terrein ontbreekt er nog veel, maar als de tumoren klein blijven dan zou je toch echt beter kunnen besluiten om niets te doen.

Bron: Wired