Het is een vreselijk gewaagd experiment om iemands afweersysteem ‘af te breken’ en er uitgaande van bloedstamcellen en geheel vernieuwd systeem voor in de plaats te stellen, maar het oogmerk, een geneeswijze voor multiple sclerose te vinden, was het de 24 proefpersonen wel waard. Volgens Harold Atkins van het universiteitsziekenhuis in Ottawa (Can) zou deze behandeling een eind hebben gemaakt aan de ontstekingen die kenmerkend zijn voor deze autoimmuunziekte en die uiteindelijk het hele zenuwstelsel lamleggen. Tot nu toe is er nog geen geneeswijze voor MS. De onderzoekers wijzen er wel op dat de behandelwijze ernstige bijwerkingen en risico’s met zich mee kunnen brengen en alleen geschikt is voor patiënten met actieve MS in een vroeg stadium. Mensen die al aanzienlijk zijn gehandicapt door de ziekte, zullen bij deze geneeswijze hoogstwaarschijnlijk geen baat hebben, verwachten ze.

Ofschoon het aantal proefpersonen niet erg groot is denkt medeonderzoeker en neuroloog Mark Freedman dat deze proef wel degelijk waarde heeft. “Het was een intensieve proef waarbij we de patiënten tot dertien jaar gevolgd hebben, de langste voor zover ik weet bij zo’n klinische proef. Dat maakt de uitkomst zo overtuigend. Het is wel een ingewikkelde procedure die alleen door centra met de juiste expertise op het gebied van zowel MS als de transplantatie van bloedstamcellen kan worden uitgevoerd.”
Zo’n 2,3 miljoen mensen in de wereld hebben MS, waarbij de beschermende laag  om de zenuwen (myeline) wordt aangetast door het eigen afweersysteem. In het eerste stadium van de ziekte hebben de patiënten vaak periodes van aanvallen door ontstekingen in de hersens. De ziekte valt tot nog toe niet te genezen.
De behandeling begint door de patiënt middelen te geven die er voor zorgen dat de bloedstamcellen verhuizen van het beenmerg naar het bloed. Die cellen worden dan uit bloedmonsters gehaald, gereinigd en ingevroren. Vervolgens wordt met behulp van chemotherapie het zieke afweersysteem van de patiënt uitgeschakeld, waarna de vergaarde bloedstamcellen weer bij de patiënt worden ingebracht. Die stamcellen zullen zich dan weer moeten ontwikkelen tot een volwaardig afweersysteem zonder ‘geheugen’, zodat dat geen myeline meer aanvalt. De patiënten werden vier tot dertien jaar na de behandeling gevolgd. Er werden geen ontstekingen meer in de hersens gevonden en geen van de 24 personen moest MS-medicijnen gebruiken. Bij 70% zou de ziekte geheel tot stilstand zijn gekomen. 40% merkte dat ze minder slecht zagen, hun spiersterkte en evenwichtsgevoel verbeterden.

Leukemie

Atkins: “Een variatie op deze behandeling wordt al jaren gebruikt bij leukemie, maar bij autoimmuunziektes is die relatief nieuw. Die wordt alleen gebruikt in ernstige gevallen omdat de patiënten rekening moeten houden met ernstige risico’s en bijwerkingen en zelfs de dood. De risico’s zijn dezelfde als voor leukemiepatiënten.” Tijdens de klinische proef stierf een proefpersoon aan een leverfalen en moest een ander op de intensieve zorg behandeld worden voor levercomplicaties. De behandelwijze werd gedurende de proef aangepast om de giftigheid te verminderen, maar alle proefpersonen kregen koorts en werden vaak ook besmet nadat hun afweersysteem werd uitgeschakeld.

Bron: EurekAlert