In rood de genen van Hypsibius henanensis die de onderzoekers wat beter hebben bekeken (afb: Lei Li et al./Science)

Waterbeertjes hebben verschillende eigenschappen die maar weinig andere levende organismen hebben. Zo zijn ze vrij goed bestand tegen radioactiviteit. Chinese onderzoekers hebben nu uitgezocht welke genen van de Hypsibius henanensis daarvoor verantwoordelijk zijn en denken al aan het (genetisch?) veranderen van astronauten om die bestand te maken tegen de straling in de ruimte. Tja.Waterbeertjes (of beerdiertjes) zijn erg klein ((0,3 tot 0,5 mm) en zijn in staat onder zeer extreme omstandigheden te kunnen leven. Zo zouden ze temperaturen bij het absolute nulpunt (0 graden Kelvin) overleven, zeer hoge drukken kunnen velen en weinig last hebben van stralingsdoses die voor de meeste op aarde levende organismen dodelijk zijn. Kortom: niet kapot te krijgen. Je vindt die diertjes bijna overal op aarde: boven op de Himalaya, op de bodem van de oceaan en op vrijwel elke breedtegraad.
Een deel van die grote ‘weerstand’ (of moet ik zeggen verliefdheid op het leven?) komt van het vermogen van de diertjes om in een staat van niet-dood (schijndood of cryptobiose) te verkeren. Daarbij dehydrateren de diertjes en gaat de stofwisseling op (vrijwel) nul. Daardoor kunnen ze ook een reis in de leegte van de ruimte overleven. Hoe lang ze zo’n reis overleven is niet bekend, maar na tien uur in de ruimte was dik tweederde van de waterbeertjes weer tot leven te wekken.

Genen

Hypsibius henanensis (afb: Lei Li et al./Science)

Het bleek dat bij het waterbeertje Hypsibius henanensis duizenden genen geactiveerd werden als het diertje blootgesteld werd aan gevaarlijke straling. Nadat de onderzoekers de beestjes beestjes bestookten met stralingsdoses die enkele malen hoger waren dan dodelijk voor de mens kwamen bijna drieduizend genen in actie, onder andere genen die coderen voor eiwitten die betrokken zijn bij de DNA-reparatie, de celdeling en het afweersysteem.

Een van de actiefste genen was DODA1 (DOPA-dioxygenase 1). Daardoor produceren cellen de anti-oxiderende kleurstoffen (betalaïnes), die onder meer in rode bieten voorkomen. Daardoor werden schadelijke stoffen (radicalen) die door de straling werden gevormd ongedaan gemaakt.
Als de onderzoeker menselijke cellen voorzagen van betalaïnes (betacyaninen) zagen ze dat die beter bestand waren dan mensencellen zonder. Dat deed bij hen ideeën opborrelen om de cellen van toekomstige ruimtereizigers te voorzien van ‘bietensap’ (of iets dergelijks).

Bron: Futura-Sciences