AlphaZero van het Britse bedrijf DeepMind is een algoritme dat in staat was om in vier uur te leren hoe je ’s werelds beste schaakprogramma’s kan verslaan. Nu hebben onderzoekers van de universiteit van Aarhus (Den) dat algoritme gebruikt om (bij wijze van vingeroefening?) een paar problemen op te lossen rond de (be)sturing van een kwantumcomputer.
Ach ja, die kwantumcomputer. Die begint een beetje de trekjes te vertonen van kernfusie: een grote belofte die nog vijftig jaar nodig heeft om tot volle wasdom te komen (en die vijftig jaar komen maar niet dichterbij met het verstrijken der jaren). De kwantumcomputer zou geweldige dingen kunnen waar die aloude ‘kiezelbak’, waar we ons nu mee behelpen, zelfs niet aan hoeft te denken. Of dat zo is moeten we nog maar even afwachten, want voorlopig moeten massa’s onderzoekers alle zeilen bijzetten  om de vele problemen op te lossen waarvoor de (praktische) kwantumcomputer ze stelt.
In het Deense Aarhus zit ook zo’n groep, onder aanvoering van Jacob Sherson, die zich bezighoudt met de verwezenlijking van het kwantumding. Die heeft AlphaZero ingezet om te leren hoe je een kwantumrekentuig moet (be)sturen. Het mooie van dat algoritme is dat het zelflerend is (zoals vele ki-algoritmes tegenwoordig, dacht ik; as). Je hoeft hem niks te vertellen. Hij zoekt alles zelf uit.
Ondertussen heeft het programma zowel wereldkampioenen als computerprogramma’s bij niet alleen schaken, maar ook bij go en shogi verslagen. Na vier uur tegen zichzelf te hebben geoefend, versloeg AlphaZero zowel het schaakprogramma Stockfish als de Deense grootmeester Peter Heine Nielsen. Die noemde na afloop het programma ‘buitenaards’.
Sherson en zijn medeonderzoekers gebruikten AlphaZero om drie verschillende besturingsproblemen op te lossen. De onderzoekers waren zeer onder de indruk van de vaardigheden van het programma (AlphaZero en zijn opvolgers zullen Sherson en andere wetenschappers op een dag brodeloos maken, voorspel ik). “Toen we de gegevens van AlphaZero analyseerden, zagen we dat het algoritme gebruikmaakte van een onderliggende symmetrie van het probleem dat wij nog niet hadden overwogen. Verbazingwekkend”, glundert medeonderzoeker Mogens Dalgaard nog na.

Niet alleen

AlphaZero kraakte de problemen niet in zijn eentje. Daarvoor moetsten de onderzoekers nog een kwantumoptimaliseringsalgoritme te hulp roepen. Sherson is kennelijk nog niet bang voor de ‘slimme’ toekomst want hij stelt dat die algoritmes het nog niet alleen af kunnen. “We hebben nog steeds menselijke vaardigheden en kennis nodig.”

Om de ontwikkeling te bevorderen heeft de onderzoeksgroep het algoritme vrij beschikbaar gesteld. De Deense onderzoekers waren verrast door de belangstelling. “Sherson: “Binnen een paar uur werd ik benaderd door grote techbedrijven met kwantumlabs en belangrijke universiteiten voor samenwerking in de toekomst. Het zal niet lang duren voordat deze methode haar weg vindt naar de laboratoria in de wereld.”

Bron: EurekAlert