Sci-hub.io

Het Zweedse Pirate Bay, de stek voor gratis muziek, is waarschijnlijk bekend en ook de jacht die de autoriteiten op de oprichters en de weblocaties van de dienst hebben gemaakt. De oprichters zouden gedreven zijn door idealisme, maar daar kon de muziekbranche niet mee leven. De webstek Sci-Hub van Alexandra Elbakjan uit Kazachstan is wellicht eenzelfde lot beschoren. De wetenschapster heeft 47 miljoen wetenschappelijk artikelen die gratis ingezien kunnen worden. De uitgevers van wetenschappelijke bladen, met name Elsevier, zijn op jacht. De eerste weblocatie (Sci-Hub.org) is al weggevaagd. Probeer: Sci-hub.io.

Elbakjan is neurowetenschapper en ze woont in Rusland. De Sci-hub-stek heeft ze al vanaf 2011. Het project is ontstaan omdat ze als studente geen toegang had tot veel wetenschappelijke artikelen, omdat daarvoor betaald moet worden, iets in de orde van 20, 30 euro per artikel. Dat kan fiks oplopen als je tientallen of honderden artikelen wilt gebruiken. Zij is tijdens haar studie dan ook op niet legale wijze aan die artikelen gekomen. Elbakjan vindt dat de uitkomst van veelal door de overheid gefinancierd onderzoek openbaar zou moeten zijn.
Uit die situatie ontstond het idee om de artikelen te verzamelen via fora, afzonderlijke onderzoekers en andere bronnen. Die onderzoekers die zelf of via hun instellingen die artikelen gekocht hebben, kunnen zo’n artikel delen. Die bereidheid bestaat ook op nieuwsstekken als Reddit. Onderzoekers kunnen ook wachtwoorden openbaar maken enzovoorts.
Zo ontstond Sci-hub. Als iemand een artikel zoekt, dan kan hij/zij naar Sci-hub gaan en daar het artikel als pdf-bestand ophalen, als het beschikbaar is. Is het dat niet, dan krijgt de zoeker een webadres en gegevens bij universiteiten om het gezochte artikel in te kunnen zien en/of binnen te halen. Zo breidt de databank van Sci-hub zich gedurig uit. Om rond te komen vraagt Sci-hub een bijdrage van zijn gebruikers, die daarmee voor de wetenschapsbladen helers zouden zijn. Die giften zijn vrijwillig. Elbakjan stelt in een brief aan het Amerikaanse openbare ministerie dat er nog nooit een onderzoeker of auteur van een artikel bij haar heeft geklaagd. Alleen Elsevier.

Geld

Al jaren klagen onderzoekers over het geld dat er voor wetenschappelijke artikelen moet worden betaald. In 2012 ondertekenden 15 000 onderzoekers een petitie over de kosten van kennis, die alleen maar blijven stijgen. Harvard meldde dat de abonnementen op wetenschappelijk tijdschriften de universiteit jaarlijks 3,75 miljoen dollar kost (zo’n 3,5 miljoen euro). Harvard gaf toen aan die bladen te boycotten, maar het vervelende is dat alle vooraanstaande bladen betaalde bladen zijn. Er zijn open, gratis toegankelijke bladen als PlosOne, maar daar moeten de onderzoekers/universiteiten betalen voor plaatsing (zo’n 2500 euro).

Het Amerikaanse openbare ministerie is opnieuw in Sci-hub geïnteresseerd, maar zal nu meer problemen hebben dan met het verwijderen van de org-stek. Noch de nieuwe domeinnaam, noch de servers, noch Alexandra Elbakjan vallen onder de Amerikaanse jurisdictie.

Bron: Le Monde