De Russische Swerus-3-expeditie in het Noordpoolgebied (afb: TU van Tomsk)

De aardopwarming leidt niet alleen tot het verdwijnen van gletstjers en ijs van beide polen, maar ook tot ontdooiing van gigantische oppervlakken permanent bevroren bodem (permafrost). Dat leidt weer tot het vrijkomen van het broeikasgas methaan, dat vervolgens ontsnapt naar de atmosfeer. Onderzoekers van de universiteit van Tomsk (Ru) ontdekten dat de afbraak van de onderzeese permafrost de afgelopen 30 jaar veel groter is geweest dan tot nu toe aangenomen. In hun opinie zou dan ook het klimaatmodel (de modellen) van het klimaatforum van de VN moeten worden aangepast.
De snelheid van de degradatie van permafrost onder de zee in het Oost-Siberische arctische deel (ESAS in Engelse afko) is volgens de onderzoekers de afgelopen 30 jaar zo’n 18 cm per jaar geweest, veel meer dan eerder aangenomen. De onderzoekers kwamen tot die conclusie na bestudering van een uitgebreid onderzoek naar de onderzeese permafrost in niet alleen het Russische deel van de Noordpool maar ook in het hele Noordpoolgebied. Ze werkten bij hun onderzoek samen met onderzoekers uit Zweden.
Eerder werd aangenomen dat het grootste deel van de permafrost in ESAS relatief constant is en dat die voorkomt dat een gigantisch poel aan methaanhydraten ‘vrij’ komt.

Volgens het model dat het internationale klimaatforum (IPCC) hanteert zou de afbraak van het permafrost in ESAS in de loop van deze eeuw niet meer dan een paar meter bedragen. Het zou hoogst onwaarschijnlijk zijn dat grote hoeveelheden methaan in de atmosfeer terecht zullen komen. In het model van het Klimaatforum wordt de bijdrage van methaan uit ESAS als onbelangrijk betiteld. De onderzoekers bestrijden dat.

Die achteruitgang met 18 cm per jaar (14 cm gemiddeld) in de afgelopen 30 jaar laat zien dat die veel groter is dan aangenomen. De onderzoekers baseren zich in hun conclusies onder meer op boringen op vier plaatsen in 1982 en 83. Ook recentelijk zijn er boringen verricht in de permafrostbodem. “Op basis van nieuwe biochemische, geofysische en geologische gegevens uit 2011 tot 2016 komen we tot de conclusie dat het ‘dak’ van de permafrost al dieptes van de methaanhydraten hebben bereikt, waardoor grote hoeveelheden methaan kunnen opborrelen”, schrijven de onderzoekers.

Ze schatten de hoeveelheid CH₄ die op kan borrelen (en in de atmosfeer terecht kan komen) in het ESAS-gebied van een paar mg per vierkante meter bodem tot zelfs tientallen of honderden grammen, afhankelijk van de staat van de permafrost (die nu de hydraten nog in bedwang houdt).
Dat zou tot een concentratieverhoging van atmosferisch methaan leiden in de oppervlaktelaag, die twee tot vier keer de achtergrondconcentraties overtreffen die nu gemeten worden, stelt onderzoekster Natalia Sjachova. De formulering in het persbericht is uiterst moeizaam (en mijn formulering dan ook, ekskuus).

Expeditie

Volgens Sjachova zijn de onderzoeksresultaten van de haar onderzoeksgroep bevestigd door een expeditie naar het ESAS-gebied in 2016. De expeditie was georganiseerd in samenwerking met een aantal Russische onderzoeksinstituten. In de loop van volgens jaar zullen er meer resulaten van die expeditie bekend worden gemaakt.
Sjachova: “Onze resultaten leiden tot fundamenteel nieuwe inzichten van de processen die zich afspelen in de onderzeese permafrost in ESAS. Daar is meer dan 80% van alle onderzeese permafrost in het noordelijk halfrond geconcentreerd, waar zich gigantische koolwaterstofreserves bevinden in de vorm van methaanhydraten, olie en vrij gas.”

De modellen zullen moeten worden aangepast. Dat is ook van belang bij de risico’s die winning in dit gebied met zich mee zal brengen. Volgens de Igor Semiletov, hoofd van het internationale koolstofonderzoekslab, zijn er echter nog wel wat noten te kraken voor de onderzoekers.

Bron: EurekAlert