Beeld uit een BIPM-filmpje over de herdefiniëring van vier basiseenheden (afb: BIPM)
Vandaag stemden vertegenwoor-digers van 60 landen in Parijs in met de herdefiniëring van SI-eenheden, waarvan de kilo voor de meesten waarschijnlijk de bekendste is. Die eenheden zijn nu niet meer gekoppeld aan wankele standaards zoals een klomp metaal (kilo), maar aan ‘nagelvaste’ natuurkundige constanten zoals de constante van Planck. De veranderingen die aan die herdefiniëring vastzitten worden 20 mei volgend jaar van kracht..
De kilo wordt al meer dan 130 jaar gedefinieerd door een klomp vervaardigd van een platinaregering die in Frankrijk bij BIPM (het internationale bureau voor gewichten en maten) wordt bewaard. Die metaalklomp wordt vervangen door de constante van Planck, een getal dat de verhouding tussen de energie en de frekwentie van een foton (lichtdeeltje) weergeeft.
Wat een kilo is (was), was (is) alleen maar te verifiëren door vergelijking met de enige echte kilo of kopieën daarvan. Dat leidt onvermijdelijk tot foutjes. De Planckconstante zou altijd en overal bruikbaar zijn.
“Die herdefiniëring is een mijlpaal in de vooruitgang van de wetenschap”, zegt BIPM-directeur Martin Milton. “Door fundamentele constanten die we waarnemen te gebruiken als fundament voor belangrijke begrippen als massa en tijd, creëren we een stabiel fundament waar we ons begrip van de wetenschap op voortbouwen, om nieuwe technologieën te ontwikkelen en ons bezig te houden met maatschappelijke problemen.”
Met het opdoeken van de oude, wankele definities zouden tientallen jaren gemoeid zijn, maar vanaf volgend jaar mei wordt de wereld niet meer geplaagd door onzekerheid over belangrijke eenheden, zo klinkt het in Parijs. Die ontwikkeling zou zelfs de wetenschap sneller vooruit kunnen helpen, stelt Barry Inglis, directeur van het internationale comité voor maten en gewichten.
Vier eenheden
De nieuwe definities hebben betrekking op vier van de zeven basiseenheden: de kilogram, de ampère (stroomsterkte), kelvin (temperatuur) en de mol (aantal moleculen/atomen). De kilo wordt voortaan, zoals al verklapt, gedefinieerd door de constante van Planck (h), de ampère door de elementaire elektrische lading (e), kelvin door de Boltzmannconstante (k), en de mol door het getal van Avogadro (NA). (Ik dacht dat dat al zo was).
De vier eenheden veranderen niet, maar ze vormen nu met de andere drie basiseenheden (meter, candela en seconde) een stabiel en nuttig fundament voor ons eenhedenstelsel (buiten de VS, dan). Het schijnt dat de herdefiniëring van de seconde in 1967 de basis heeft gelegd voor nieuwe communicatietechnieken zoals GPS en het wereldwijde web (geen idee hoe; as). Dat zou ook gelden voor de jongste aanpassingen.
Bron: Alpha Galileo