Er zijn heel wat, ook oudere, mensen die de godganselijke dag met een debiel in de hand rondlopen. Er kan bijna geen gesprek gevoerd worden zonder dat de telefoon tevoorschijn wordt gehaald om belangrijke vragen of berichtjes te beantwoorden. Het wereldwijde web is vooral onder jongeren al een godsdienst geworden (pdf-bestand) volgens Zwitserse onderzoekers. De cyborigiëring, waarbij digitale techniek de oplossing voor alle problemen zou worden, is volgens hen in opkomst.
Kletsbots als ChatGPT en Bard zijn in Zwitserland bekende verschijnselen: 79% van de internetters heeft ervan gehoord en 37% heeft die ten minste een keer uitgeprobeerd. Vooral hoogopgeleide jongeren zijn veelgebruikers. “Dat is verbazingwekkend, omdat die pas sedert eind 2022 beschikbaar zijn”, zegt Michael Latzer van de universiteit van Zürich.

De onderzoekers zien digitalisering als een nieuwe vorm van een godsdienst. Die vervult soortgelijke functies zoals het verminderen van de complexiteit, vormen van een mening of van sociale samenhang. Latzer: “De godsdienstachtige aard van het internetgebruik zie je terug in de mythologische ideeën over hoe digitale diensten werken, in het geritualiseerde gebruik en de bovenzinnelijke ervaringen met digitale diensten.”
Zo’n 30% van de (Zwitserse) ondervraagden denkt dat de voorgestelde inhoud bij sociale netwerken of in gezondheidstoepassingen wordt geregeld door een of andere hogere instantie. Voor 27% is internetten een soort ritueel: ze beginnen en eindigen er de dag mee. Tussen de 10% en 19% zou bovenzinnelijke ervaringen hebben die de gewone grenzen van het dagelijks leven overstijgen.
Dat is uitgesprokener bij jongeren dan bij ouderen. 38% van de 14- tot 19-jarigen zegt dat regelmatig gebruik van digidiensten hen helpt boven hun nabije omstandigheden te tillen (???; as). 36% van deze jongeren stelt dat die voorkeursdiensten rust in het hoofd geeft als ze problemen hebben.

Cyborgiëring

Cyborgiëring gaat nog een stap verder. Heel strikt genomen is dat een samensmelting van mens en machine. Die zou volgens de onderzoekers de religieuze aard van de digitalisering versterken. Cyborgiëring helpt de mens haarzijn beperkingen te overstijgen en zo goddelijke eigenschappen te verwerven zoals alomtegenwoordigheid en onsterfelijkheid. Je moet dan denken aan elektronische hersenstimulering of aan geïmplanteerde chips om mee te betalen of eigenlijk aan alles om je geestelijke en lichamelijke mogelijkheden te vergroten.

Ruim eenderde van de ondervraagde internetters is bekend met het fenomeen cyborgtechnieken op of in het lichaam. Het effectieve gebruik is nog laag, hooguit enkele procenten. Toch gelooft 39% van de ondervraagde internetters dat die technieken het dagelijkse leven gemakkelijker zouden kunnen maken. Ze zien echter ook wel de gevaren zoals misbruik of schending van de eigen privésfeer, maar toch zegt maar 30% dat er strengere regels moeten komen voor dergelijke toepassingen. 9% zegt die technieken te gaan gebruiken als ze beschikbaar komen. 6% ziet zich wel een chip geïmplanteerd krijgen.
Zoals verwacht zijn jongeren optimistischer over dergelijke technieken dan ouderen. Die geloven ook meer in het oplossend vermogen van die techniek voor alle maatschappelijke problemen. Toch voelen minder mensen zich lid van de informatiesamenleving (47%) dan in voorgaande jaren. Latzer: “De komst van kunstmatige intelligentie en cyborgtechnieken gaat gepaard met enige onzekerheid.”

Gevolgd

Dit is voor de zevende keer dat Latzer en zijn collega’s sedert 2011 internetters hebben doorgelicht (overigens schijnt er ook een wereldinternetproject te zijn in zo’n dertig landen). Zo’n vier van de vijf ondervraagde internetters stelt zijnhaar communicatiegedrag te hebben veranderd (????; as) vanwege het idee dat ze in de gaten gehouden worden. Dat is 20 procentpunten hoger dan in 2019 en 2021. Dat is vooral zo bij de 20-minners. Ook waren de ondervraagden beduchter dan bij eerdere onderzoeken voor privacyinbreuken door overheidsinstellingen. Desalniettemin vindt toch 61% dat internet goed is voor de maatschappij.

De gemiddelde Zwitser zit zo’n 5,6 u per dag op het web (2021: 4,5 u). Heel opmerkelijk is dat 30% van de ondervraagde tieners graag beïnvloeder wil worden. De coronaperiode heeft ervoor gezorgd dat er vaker vanuit huis wordt gewerkt (voor: 19%; na 61%), alles bijeen zo’n anderhalve dag per werkweek.
Eenderde van de producten wordt via het web gekocht, maar dat is niet meer dan in de coronatijd. Daarvoor was het 26%. Latzer: “We zien door de pandemie bevorderde digitaisering, vooral beroepsmatig, maar ook in der verkoop en betaling van producten.

Bron: Alpha Galileo