VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon in een ontmoeting met klimaatbetogers in New York in september

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Ban Ki-moon, heeft het klimaatakkoord dat maandag (dan toch) werd bereikt in Lima begroet als een stap naar het succes op de Klimaatconferentie van Parijs in december 2015. Ban Ki-moon nam met vreugde kennis van het succes en feliciteerde het gastland Peru, zo meldde de woordvoerder van de VN-topman. “De beslissingen die in Lima zijn genomen openen de weg voor een universeel en betekenisvol akkoord in 2015”, luidde het commentaar van de VN-baas. Weinig commentaren zijn het eens met de VN-chef. Het populair wetenschappelijke Engelse blad New Scientist spreekt over een ‘slecht resultaat’ en het Duitse blad der Spiegel stelt dat de conferentie in Lima (Peru) op het belangrijkste punt is mislukt: harde afspraken maken over het terugdringen van broeikasgassen. Een ramp dreigt voor de zo belangrijke geachte klimaatbijeenkomst volgend jaar in Parijs, zo stelt het blad.
Landen hebben na dik twee weken overleg en ondanks de lovende woorden van de VN-chef nauwelijks vooruitgang geboekt. Uit de verslagen van de bijeenkomst in de Peruaanse hoofdstad wordt duidelijk dat de aloude scheiding tussen arm en rijk niet is verminderd. Per hoofd van de bevolking produceren de rijke landen de meeste broeikasgassen, maar de broeikasgassen die in de ontwikkelingslanden en in de opkomende economieën ontstaan zijn vaak het makkelijkst te bestrijden. Het zou voor de hand liggen dat de rijke landen de terugdringing in de minder bedeelde landen zou betalen, maar de neiging daartoe lijkt gering. Zonder die bereidheid lijkt ‘Parijs’ volgens New Scientist af te stevenen op een mislukking net als vijf jaar geleden in Kopenhagen.

Toen kwamen de landen bij elkaar met als doel de aarde van een desastreuze opwarming te redden. Nu zouden in Lima de centrale elementen van een akkoord moeten worden vastgesteld, de definities dienen helder te zijn en ook hoe de zaken betaald zullen worden. Daar is niet van terecht gekomen, aldus der Spiegel. Terwijl politici nog stoere uitspraken deden, waren milieuorganisaties ontgoocheld. “De slottekst ging van zwak naar zwakker naar zwakst”, zei Sam Smith van het Wereldnatuurfonds. Jagoda Munic van de Friends of the Earth zei dat de voorspellingen dat de bijeenkomst niets zou opleveren helaas accuraat zijn gebleken.
Het einddocument bevat zwakke termen als ‘uitnodigen’, ‘overwegen en ‘mogen’. De hete brij lijkt weer eens doorgeschoven. Er werden in Lima vooral goede voornemens uitgesproken. Landen zijn niet verplicht tot wat dan ook. Zelfs landen die een gedetailleerd klimaatplan hebben willen niet dat andere landen daar commentaar op leveren. Dat zou hun soevereiniteit aantasten, zeiden die landen, waaronder China en India. De blije Ban- Ki-moon had de landen om een concepttekst gevraagd ter voorbereiding op de bijeenkomst in Parijs, maar besloten is die voor mei volgend jaar te leveren.
Volgens een recente studie van Europese onderzoeksinstituten, waaronder het Planbureau voor de Leefomgeving en het ECN, zullen we haast moeten maken willen we de aardopwarming beneden de afgesproken 2°C-grens houden. “In onze scenario’s zou de mondiale uitstoot rond 2020 moeten pieken. Dat is duidelijk anders dan in de voorstellen van de grote economieën wordt bepleit. Die leiden tot in piek in 2040 of later”, zegt onderzoeker Elmar Kriegler van het Potsdam-instituut voor klimaatonderzoek. “Een groot deel van de reductie komt van opkomende economieën als India en China omdat dat daar het goedkoopst is. Dan zullen ontwikkelingslanden gecompenseerd moeten worden voor hun verminderingsinspanningen.” Volgens Keywan Riahi van IIASA in Wenen zou dit de eerste studie zijn die de regionale mogelijkheden voor vermindering van de uitstoot van broeikasgassen heeft berekend. “Onze studie geeft regionale doelstellingen voor de periode na 2020. We vinden dat billijke kosten, die de bijdragen van de regio’s in evenwicht brengen, de bereidheid van de opkomende economieën om mee te werken aan de reductie zal vergroten, maar zelfs in deze scenario’s zal China in 2050 zijn uitstoot moeten halveren om de 2°C-limiet te halen.”
Detlef van Vuuren van het Planbureau voor Leefomgeving stelt dat het belangrijk is zo snel mogelijk te ‘pieken’ willen we de reductiekosten zo laag mogelijk houden. “Dat tonen al onze scenario’s. Ze laten ook zien hoe de verschillende sectoren kunnen bijdragen aan het terugdringen van de uitstoot. Dat gebeurt door andere energievoorziening en het terugdringen van de energievraag, maar ook door veranderingen in de landbouwpraktijken om kooldioxide-emissies en ontbossing tegen te gaan.”

Bronnen: De Morgen, New Scientist, der Spiegel, Eurekalert, BBC.