Haaien (afb: schermafdruk SFU-filmpje)
Volgens een recente analyse zouden de populaties van kraakbeenvissen zoals haaien en roggen sedert 1970 meer dan gehalveerd zijn, vooral door overbevissing. Daarmee is de kans op uitsterven van diverse kraakbeensoorten met 19% verhoogd, stellen de onderzoekers.
Kraakbeenvissen vormen een groep van zo’n twaalfhonderd verschillende vissoorten. Die wordt steeds meer bedreigd door menselijke actviteiten, waaronder ook de klimaatverandering en veruiling ressorteren. Die overbevissing, waar de kraakbeenvissen vaak niet eens de gewenste vangst (dus bijvangst) vormen, zou eenderde van de kraanbeenvissoorten met uitsterving bedreigen.
“De haai en rog namen volgens de rodelijstindex (RLI; as) het eerst af in rivieren, estuaria en kustgebieden en later in de oceanen en diepere zeeën”, zegt Nicolas Dulvy van de Simon Fraseruniversiteit. “De opeenvolgende uitputting van de grootste en functioneel belangrijkste soorten, zoals zaagvissen en rondbekroggen, werd gevolgd door de achteruitgang van grote pijlstaartroggen, adelaarsroggen, engelhaaien, hamerhaaien en requiemhaaien. Uiteindelijk ging de visserij over op diepwaterhaaien en roggen voor de handel in leverolie en vlees.” Deze wijdverspreide gedocumenteerde achteruitgang zal naar verwachting aanzienlijke gevolgen hebben voor andere soorten en aquatische ecosystemen.
“Haaien en roggen zijn belangrijke roofdieren en hun achteruitgang verstoort het voedselweb in de hele oceaan. Grotere soorten met een groot verspreidingsgebied verbinden ecosystemen. Zo zijn rifhaaien van vitaal belang bij het overbrengen van voedingsstoffen van diepere wateren naar koraalriffen en helpen die ecosystemen in stand te houden,” aldus medeonderzoeker Nathan Pacoureau van het Europees Instituut voor zeeonderzoek van de universiteit van Brest. “Roggen zijn belangrijke foeragerende dieren die sedimenten mengen en van zuurstof voorzien, wat de productiviteit van de zee en de koolstofopslag beïnvloedt.”
Behoud
“Deze analyse geeft ook oplossingen”, stelt Colin Simpfendorfer van de James Cookuniversiteit in Australië. “Landen kunnen het risico op uitsterven verminderen door de visserijdruk te verlagen tot duurzame niveaus, het visserijbeheer te versterken en schadelijke subsidies af te schaffen. Er zijn al lichtpuntjes van hoop gecreëerd voor chondroïeten (kraakbeenvissen; as).”
“De rodelijstindex is een hulpmiddel dat overheden gebruiken om de voortgang van het behoud op het land te meten, maar er bestond geen equivalent voor de oceaan”, aldus Rima Jabado, vicevoorzitter van de IUCN en voorzitter van de IUCN SSC-haaiengroep. “Deze nieuwe RLI voor haaien en roggen zal helpen de voortgang te volgen wat betreft biodiversiteit en duurzaamheidsdoelen in de oceaan, de soorten en plaatsen te identificeren die het meest bedreigd worden en toekomstige beschermingsmaatregelen te begeleiden.”
De studie was onderdeel van het wereldhaaienproject GSTP, een samenwerking van de IUCN, de Simon Fraser-universiteit, de James Cookuniversiteit en het Georgiaaquarium, opgericht met steun van het haaienbeschermingsfonds om het uitsterving van kraakbeenvissen te voorkomen. De analyse is gebaseerd op de eerste wereldwijde herbeoordeling van de de status van de rode lijst van IUCN die in 2021 werd gepubliceerd.
De RLI toont ontwikkelingen van de soorten en wordt door overheden gebruikt om hun voortgang bij te houden richting doelstellingen voor het verminderen van biodiversiteitsverlies. Tot nu toe is de RLI alleen beschikbaar voor vijf taxonomische groepen (die waarin alle soorten minstens twee keer zijn beoordeeld): vogels, zoogdieren, amfibieën, cycaden en warmwaterrifvormende koralen.
Vanaf de jaren 90 is het behoud van haaien en roggen steeds meer in de belangstelling gekomen binnen regionale visserijorganisaties en internationale verdragen over wilde dieren, met name de Conventie over de internationale handel in bedreigde soorten wilde flora en fauna (CITES).
Door middel van verschillende acties die vooral gericht zijn op het beëindigen van overexploitatie van bedreigde soorten, moeten de lidstaten de visserij en/of export beperken tot duurzame niveaus, maar dat is tot nu eigenlijk nauwelijks gebeurd, stelt het eprbericht.
Bron: Science Daily