De ijsomvang op de Noordpool in september 2016. De gele lijn geeft een gemiddelde minimum omvang aan tussen 1981 en 2010 (afb: NASA)

De kop (en vooral het ooit gemeten daarin) klinkt dramatisch, en dat is ie ook, maar we hebben het dan niet over heel lang terug. Het zeeijsoppervlak werd voor het eerst pas in de jaren  70 gemeten met behulp van satellieten. Toch denken onderzoekers dat dit zou kunnen betekenen dat we praten over het laagste niveau in duizenden jaren.

In het Noordpoolgebied zou de verkleining van het zeeijsoppervlak een gevolg zijn van de aardopwarming en ongewone weersomstandiigheden, die mogelijk te maken hebben met de klimaatverandering. In het Zuidpoolgebied zou de huidige lage ‘stand’ van het zeeijs te maken kunnen hebben met normale, natuurlijke fluctuaties.
Rond de Noordpool groeit het ijs tijdens de winter snel weer aan, maar verschillende warme luchtstromen hebben er in de aanloop naar deze winter de temperatuur ver boven normaal opgedreven, tot wel 20°C. Daardoor is er in november een periode geweest dat het ijsoppervlak zelfs nog kromp. Rond Antarctica daalt het zeeijsoppervlak sneller dan normaal tijdens de zomer.

Ook rond de Zuidpool zal het zeeijs in omvang afnemen door de aardopwarming, maar dat zou nu nog niet het gevel zijn. In feite is het totale oppervlak sedert de waarnemingen in 1979 begon zelfs iets gegroeid. Dat en de snelle afkalving nu zou het gevolg kunnen zijn van de Antarctische klimatologische wisselvalligheid. Het huidige dal zou het gevolg kunnen zijn veranderde winden rond de Zuidpool.

Noordpool

Aan de andere kant van de aardbol is de aardopwarming de aanstichter van een voortdurend afnemend zeeijsoppervlak. Daardoor zouden de winden die rond de pool waaien worden verzwakt. Dat heeft weer tot gevolg dat warmer winden uit het zuiden een kans krijgen door te dringen tot de Noordpool, maar dat betekent ook dat poolwinden dieper naar het zuiden doordringen met op het moment ongebruikelijk lage temperaturen in delen van Europa en Azië.

Alles bij elkaar opgeteld betekent het dat het totale zeeijsoppervlak het laagst is sedert de satellietmetingen begonnen eind jaren ’70. Meteoroloog Eric Holthaus denkt dat het huidige peil wel eens het laagste kan zijn in duizenden jaren en verwijst op Twitter naar een artikel (pdf-bestand) van Rainer Gersonde van het Duitse Alfred Wegner-instituut en Anne de Vernal van de universiteit van Quebec (Can) uit 2013.

Bron: New Scientist