Titan, een mannetje uit een van de bestudeerde chimpanseegroepen (foto: Ian Gilby)
Chimpansees, die leuke mensapen, zijn ook moordenaars, zo hebben Amerikaanse onderzoekers uitgevogeld. Dat heeft niets te maken met het verkleinen van het leefgebied door de mens. Het schijnt zelfs zo te zijn dat in het minst door de mens aangetaste gebieden het meest gemoord wordt. Chimpansees moorden om dezelfde redenen als hun naaste verwanten, de mensen: macht, vrouwen en grondgebied. Bij bonobo’s, de vriendelijke, wat geile neven en nichten van de chimpansees, komen moorden nauwelijks voor. In de wereld van de antropologie is oppositie tegen deze conclusies.Moorden is natuurlijk gedrag voor chimpansees, vinden de onderzoekers. “We proberen antwoorden op vragen te krijgen over de menselijke evolutie,” zegt antropoloog Michael Wilson van de universiteit van Minnesota. Dat chimpansees elkaar doden wordt door geen onderzoeker in twijfel getrokken. De vraag is alleen waarom. Veel onderzoekers gaan er van uit dat de menselijke invloed op het leefgebied van de chimpansees een belangrijke, zo niet de belangrijkste, oorzaak is waarom chimpansees elkaar doden. Het onderzoek van Wilson en zijn 29 medeonderzoekers zou die conclusie weerspreken. Het zijn voornamelijk mannetjes die moorden en de slachtoffers behoren meestal tot andere groepen. De aanvallen worden meestal gepleegd als de chimpansees denken aan de ‘goede’ kant te staan, waardoor het risico gering is en de opbrengst groot. Volgens de onderzoekers zijn chimpansees uit een relatief onaangetast gebied, de Ngogo-groep, de ergste moordenaars. Dat zou ook een aanwijzing zijn dat niet het menselijk handelen het moorden uithaalt.
Er is kritiek op het onderzoek. Robert Sussman, een antropoloog van de Washington-universitiet, denkt dat het onderzoek geen conclusies toelaat. “De statistieken zeggen me niks. Van twee plaatsen komen veel gegevens, terwijl in die andere twintig groepen weinig moorden plaatsvonden. De onderzoekers vegen ook moorden bij elkaar die zijn waargenomen, geconcludeerd en vermoed. Mannetjes vermoordden mannetjes, maar er werden ook vrouwtjes en jongen vermoord.” Achter deze discussie, die niet beslecht is met dit onderzoek, zit de vraag of inzicht in chimpanseegedrag iets zou kunnen zeggen over dat van de mens en de nog veel oudere discussie of geweld en oorlog van nature aan mensen kleven. Sussman is skeptisch over een vergelijking tussen mensapen en mensen. “Oorlog heeft niets te maken met wat chimpansees doen.” Dat kan zo zijn, maar ik was jaren geleden heel geschokt toen ik ontdekte dat chimpansees op andere apen jagen. Dat zag er heel bloeddorstig, maar ook heel menselijk uit…
Bron: New York Times