Nederlands staat ergens onder Engels en Duits (op de kaart) (afb: MIT)
Engels is zonder twijfel het beste vervoermiddel om je boodschap over de wereld te verspreiden, zo hebben onderzoekers van het MIT in Cambridge, de Franse Aix-Marseille-universiteit en de Northeastern-universiteit in Boston bepaald in een onderzoek naar wereldwijde verspreiding van ideeën en informatie. Het Chinees is, ondanks dat het de meeste gesproken taal ter wereld is, veel minder geschikt. Het Nederlands valt niet te onderschatten. Het zou een hoge positie innemen in het wereldwijde discours vanwege, schrijft Science, meertaligheid van de Nederlanderssprekenden en hun driftige aanwezigheid op het wereldwijde web. Nederland bivakeert op de drie netwerkranglijsten tussen de zesde en achtste plaats. En Spaans is communicatetechnisch belangrijker dan Chinees, stellen de onderzoekers. Dat heeft er mee te maken dat relatief weinig mensen Chinees als tweede taal beheersen.
De studie vindt zijn oorsprong in een gesprek over een onvertaald boek. MIT-afgestudeerde Shahar Ronen, vaardig in het Hebreeuws en Engels, vertelde zijn tweetalige begeleider César Hidalgo (Spaans/Engels) over een niet vertaald Hebreeuws boek. “Ik kon die culturele kloof overbruggen omdat ik tweetalig ben.” Hij begon te filosoferen over een onderzoek hoe ideeën en informatie door de taalbarrières heen over de wereld verspreid raken. Ronen en zijn medeonderzoekers deden dat door mondiale taalnetwerken te beschrijven gebaseerd op tweetalige kwetteraars op Twitter, boekvertalingen en bijdragen aan meer dan een Wikipedia. In het boekennetwerk wordt aangegeven hoeveel boeken zijn vertaald in welke andere talen. Dat netwerk is gebaseerd op 2,2 miljoen vertalingen van gedrukte boeken in meer dan 1000 talen. De dikte van de lijnen in de afbeelding van de talen staat voor het ‘gewicht’ van de verbinding: hoe dikker hoe meer vertalingen. Voor het Twitternetwerk gebruikten de onderzoekers 550 miljoen kwetterberichten van 17 miljoen gebruikers in 73 talen. Als daarin, bijvoorbeeld, Nederlands en Hindi voorkomen, dan zijn die talen verbonden. Bij Wikipedia keken de onderzoekers naar mensen die bijdragen leverden aan meer dan een editie van Wikipedia, daarbij bots uitsluitend.
In alle drie de netwerken stond Engels bovenaan. De kaarten vertonen ook een sterrenkrans om een handvol andere talen zoals Frans, Duits en Russisch. wereldtalen op bescheidener schaal. ‘Grote’ talen zoals het Mandarijn (algemeen Chinees), Hindi en Arabisch komen er wat bekaaid af, omdat ze relatief geïsoleerd zijn doordat er verhoudingsgewijs weinig mensen zijn die die talen als tweede taal gebruiken. Daarentegen is het Nederlands, met zijn 27 miljoen sprekers, een relatief belangrijke taal in die drie netwerken.
De drie communicatiekaarten laten zien wat eigenlijk al bekend was: als het je ambitie is om je ideeën over de wereld te verspreiden, doe dat dan in het Engels. De kaarten met taalverbindingen laten echter ook zien dat sommige talen profiteren van via/via-verbindingen. Zo kunnen ideeën in het Tagalog (Filipijnen) via Twitter in het Koreaanse taalgebied terecht komen via het Maleis, terwijl de verbinding tussen het Turks en het Malayalam, een Indiase taal met 35 miljoen sprekers, vaak via het Engels verloopt. De onderzoekers beseffen dat de bestudeerde gebruikers tot de ‘elite’ behoren en dat ze niet de sprekers van een taal vertegenwoordigen, maar, vinden ze, die elite heeft een onevenredig grote macht omdat ze vorm geeft aan de communicatie tussen culturen. Het conflict in Oekraïne kwam in eerste instantie bij velen binnen via Engelstalige media, denken de onderzoekers. Vooroordelen en ideeën die daar leven kleurden de (vertaalde) informatie die de niet-Engelssprekende vervolgens bereikten, is hun idee.
Als een land wil dat zijn taal prominenter wordt in deze ’taalstrijd’, dan raadt Ronen ze aan meer documenten te vertalen en door mensen aan te moedigen in hun eigen taal te kwetteren. “Aan de andere kant als ik onze ideeën wil verspreiden dan pik ik een taal die goed verbonden is.” Het meten van het belang van een taal is lastig, uiteraard ook omdat mensen ook met elkaar praten, maar de aanpak van de onderzoeker lijkt toch een behoorlijke indicatie op te leveren. Het zou de moeite waard zijn om eens uit te zoeken hoe lang ideeën er over doen over de wereld verspreid te raken, afhankelijk van de oorspronkelijke taal. Dat heeft natuurlijk niet alleen met het vervoermiddel (=taal) te maken, maar ook met de aantrekkelijkheid van die ideeën.
Bron: Science