Diether Lambrechts van de Katholieke universiteit Leuven

Gebrek aan zuurstof verandert bij de normale genexpressie (het patroon van (in)actieve genen),
stellen Diether Lambrechts en Bernard Thienpont van de Katholieke Universiteit van Leuven. Het herstel van de zuurstoftoevoer zou de situatie (kunnen) normaliseren. Hebben we hier een nieuwe (?) strategie om kanker te lijf te gaan?

Kanker ontstaat als er toevallig of onder invloed van kankerverwekkende factoren mutaties onstaan die een ontsporing van de cel inluiden. Deze mutaties verstoren de normale celfuncties, maar zijn gunstig voor een ongebreidelde groei en overleving van de genetisch veranderde cellen. Niet alleen zijn er in kankercellen genen veranderd, maar ook de genexpressie (de epigenetica) van een kankercel is anders dan van een normaal functionerende cel.
Die epigenetische veranderingen zorgen er voor dat andere genen dan normaal geactiveerd of gedeactiveerd worden, waardoor een kankercel in staat is tot die ongebreidelde groei en overlevingskracht. Hoe die epigenetische veranderingen tot stand komen was tot nu toe in duister gehuld. Onderzoekers rond Diether Lambrechts onderzochten een van epigenetische mechanismes die daarbij een rol speelt: de hypermethylering.
Door die hypermethylering worden genen onderdrukt die normaal verhinderen dat cellen ontsporen, vandaar dat afwijkende gedrag van cellen. Voor het goede begrip vermeld ik maar even dat DNA-methylering een normaal mechanisme in de cel is om genen te (de)activeren.
Lambrechts: “Ons onderzoek toont aan dat die epigenetische veranderingen worden veroorzaakt door de omgeving van de tumor, met name door zuurstoftekort. Enzymen die de methylgroepen van DNA verwijderen hebben zuurstof nodig. Als er een tekort is dan vertraagt dat proces, hetgeen leidt tot hypermethylering.”
“Zuurstoftekort verklaart ongeveer de helft van de hypermethylering in tumoren. We hebben veel onderzoek gedaan aan borstkanker, maar ook bij blaas-, darm-, long- en andere kankersoorten bestaat datzelfde mechanisme.” Om tot die conclusie te komen onderzochten de Leuvenaren drieduizend mensentumoren.

Zuurstoftoevoer

De volgende stap in hun onderzoek was uit te zoeken of het regelen van de zuurstoftoevoer iets doet met de kankercellen. Bij muizen zou zijn aangetoond dat het normaliseren van de zuurstoftoevoer voorkomt dat die epigenetische veranderingen optreden. Thienpont: “Onze onderzoeksresultaten zouden veel kunnen betekenen voor het beheersen van kanker. We kunnen de epigenetische afwijkingen gebruiken om de zuurstoftoevoer te meten. Dat geeft ons een beter idee hoe de tumor zich gedraagt dat helpt bij het bepalen van de behandeling. Bovendien werpt ons onderzoek nieuw licht op de bestaande bloedvatbehandelingen. Die helpen niet alleen bij de chemotherapie, maar ook bij het voorkomen van epigenetische afwijkingen. Dat zou kunnen betekenen dat een eventuele terugval minder agressief is.”

De onderzoekers kijken nu of hun veronderstelling klopt dat de genexpressie iets zegt over de zuurstoftoevoer van de tumor. Ze houden zich ook bezig met bloedvatyherapieën, het normaliseren van de zuurstoftoevoer. Een nieuw wapen in de strijd tegen kanker? Ik denk dat we nog even geduld moeten hebben.

Bron: Science Daily