Belangrijke film?
Iedereen heeft dat wel eens. Ach, zo’n recensie is ook maar de mening van een enkeling. Kijk naar de recensies van de Gooise Vrouwen 2 en naar het recordbezoek voor deze film. Daarmee is niet gezegd dat Gooise Vrouwen een belangrijke film is, maar wel dat het publiek die film aanzienlijk beter waardeert dan de beroepscritici. Onderzoekers van de Amerikaanse Northwestern-universiteit wrijven nog meer zout in de wonden van die recensenten: een computerprogramma weet beter de ‘belangrijke films’ te vinden dan de recensenten, zo vonden ze. ‘Belangrijke films’ waren in hun optie films die belangrijk werden gevonden door filmmakers. “Recensenten zijn nogal eens te zelfverzekerd bij het aanwijzen van belangrijk werk. Ze zijn bevooroordeeld”, zegt onderzoeker Luis Amaral. “Onze onderzoeksopzet is zo objectief als het maar zijn kan”, voegt hij daar overmoedig aan toe. Hij wil die methode ook toepassing bij de beoordeling van het belang van wetenschappelijke artikelen, schilderijen en muziek.
Amaral houdt zich bezig met complexe systemen, maar ook met chemische en biologische technologie. Hij en zijn medeonderzoekers probeerden eerst systematisch het belang van een film te bepalen. Daarbij ging het zowel over subjectieve (recensies, prijzen, publieke aandacht) als objectieve metingen (verwijzingen in andere films, bioscoopbezoek). Volgens de onderzoekers is hun geautomatiseerde methode van filmverwijzingen een goede methode om het belang van een film te voorspellen, zeker als het over films gaat van 25 jaar en ouder. De rest – recensies, publieke mening, aantal prijzen en het bioscoopbezoek – legde het daar tegen af. De onderzoekers keken naar 15 425 in Amerika geproduceerde films die geregistreerd staan op internet. Vervolgens keken ze hoe goed de voorspelling van het belang paste in de waardering van het nationale filmregister van de Congresbibliotheek, kennelijk een soort graadmeter voor het belang van een film. Zoals gezegd voorspellen filmverwijzingen, volgens de onderzoekers, het best het belang zoals dat gehanteerd wordt door dat filmregister, dat met termen schermt als “cultureel, historisch of esthetisch belangrijk”. Films met de meeste verwijzingen uit dat register zijn “The wizard of Oz”, “Star wars”, “Casablanca” en “Gone with the wind”. “Regisseurs verwijzen steeds weer naar films die belangrijk zijn”, zegt Amaral. “Als je iets vertoont van “Psycho”, zoals refereren naar de douchescène, dan presenteer je die film aan de kijker van een nieuwe film. Er is iets in films dat voor ons verborgen blijft, maar er zijn meetbare dingen die verwijzen naar dat onzichtbare, naar het belang van de film. Uiteindelijk bepalen de filmmakers welke films belangrijk zijn, niet de recensenten.”
Films zijn natuurlijk leuk om te zien en te bestuderen, maar er zijn voor Amaral belangwekkender onderwerpen, zoals wetenschappelijke publicaties. Omdat de diverse vakgebieden nogal in omvang verschillen is het aantal verwijzingen niet doorslagggevend voor het belang. “Elk jaar worden er meer dan 1 miljoen wetenschappelijke artikelen gepubliceerd. Het zou moeilijk kunnen zijn een goed van een middelmatig artikel te onderscheiden zoals bij films. Mijn volgende doel is een goede meetmethode te ontwikkelen voor wetenschappelijke verwijzingen om er achter te komen wat er in de wetenschappelijke literatuur gaande is.”