Andrea Rossi (tweede van rechts) achter zijn wonderreactor vorig jaar november (foto: der Spiegel)
Begin jaren 80 lanceerde Geert Dijkhuis het idee om met behulp van kunstmatig opgewekte bolbliksems kernfusie teweeg te brengen. Zijn project Convectron bestaat nog steeds, maar zover ik weet heeft dat geen werkend systeem opgeleverd. Er zijn meer genieën die denken op een simpeler manier de fusie van atoomkernen tot stand te brengen dan zoals dat gaat gebeuren in proefreactor ITER, momenteel in aanbouw in het Franse Cadarache. In Italië schijnt Andrea Rossi iets ontdekt te hebben, maar de gevestigde fusiegeleerden zijn ervan overtuigd dat hij een charlatan is. Desalniettemin hebben sommige geleerden zich laten imponeren.
Wetenschap is vaak heel saai en taai. Vandaar dat het leuk is (ik vind het tenminste leuk) als er af een toe een eigenwijs iemand komt die tegen de grote stroom oproeit. Geert Dijkhuis was zo iemand, maar ook de Italiaan Andrea Rossi legt zich niet onmiddellijk neer bij het ‘niet mogelijk’ van de zittende geleerdheid. De 64-jarige zegt een fusiereactor te hebben ontwikkeld, helemaal in zijn eentje. Dat gelooft natuurlijk niemand en Rossi nodigde vorig jaar onderzoekers van het Koninklijke Technologische Instituut in Zweden en van de universiteit van Bologna uit om de zaken met eigen ogen te aanschouwen. Die leken onder de indruk, maar ze wilden wel dat Rossi de proeven zou herhalen. Dat heeft Rossi gedaan en ook nu weer zijn de genode geleerden er van overtuigd dat de Italiaan de boel niet in de maling heeft genomen. Over die proefnemingen zou een bericht zijn geplaatst op arXiv.org, dé openbare publicatieplaats voor de wetenschappelijke wereld, maar kennelijk is dat door iemand ontoegankelijk gemaakt. Daar had moeten staan dat in een proef die 32 dagen heeft geduurd, een gram materiaal (bestaand uit nikkel, waterstof en lithium) 1,6 MWu aan warmte heeft geproduceerd. Dat zou betekenen dat Rossi’s ‘machine’ beter werkt dan welke nu functionerende energieopwekker ook (zo praat ik der Spiegel na). De inspecterende onderzoekers stelden vast dat alle nikkel-istopen volledig waren omgezet in een isotoop: nikkel-62. Dat zou er op duiden dat de fusiereactor ter grootte van een worst inderdaad kernfusie heeft plaatsgevonden.
Uiteraard gelooft de gevestigde wetenschap de uitkomsten van de proef niet. Rossi zou hebben kunnen sjoemelen en dat ook hebben gedaan. Wat de niet aanwezige wetenschappers zo wantrouwig maakt is dat het proces van Rossi geen gammastraling afgeeft en dat zou wel moeten. Kernfysicus Stephan Pomp van de universiteit van Uppsala houdt dat voor onmogelijk. “De gemelde isotopenverandering is op deze manier, met een volledige omzetting tot een isotoop, niet mogelijk.” Pomp denkt dat de bezoekende onderzoekers erin zijn geluisd. Het is simpel het gebruikte materiaal te vervangen door materiaal met die ene nikkelisotoop en te suggereren dat er fusie heeft plaatsgevonden, stelt hij. Rossi zegt alleen maar aanwezig geweest te zijn om een oogje in het zeil te houden en bestrijdt heftig dat hij zich met de proef heeft beziggehouden. Een ander punt is de energieopbrengst. Bij het meten daarvan zou kunnen worden geknoeid. Uiteindelijk moet er ook bij Rossi eerst energie in voor de fusiereactor energie oplevert. De door Rossi gebruikte temperatuur van 1400°C is voor fusiereactoren ook erg laag. Bij kernfusie volgens het ITER-idee gaat het om tientallen miljoenen, zelfs meer dan 100 miljoen graden. Dat heeft er mee te maken dat de elektrostatische afstoting tussen de kerndeeltjes (de positief geladen protonen) moet worden overwonnen, verklaart Karl Lackner van het Max Planck-instituut voor plasmafysica. “Ik geloof het gewoon niet. De methode van de heer Rossi doet me aan goochelen denken.”
Rossi zou aan alle gespeculeer een einde kunnen maken door derden de proeven te laten uitvoeren, waarbij hij niet in de buurt komt. Dat wil ie niet en dat klinkt zwak, maar ik kan hem wel een beetje volgen. Rossi gaat zich nu bezig houden met de bouw van een industriële installatie. Overigens komt nu bij me op dat er nog een ander project is waar kernfusie bij relatief lage temperatuur zou plaatsvinden. Dat veroorzaakte in 1989 veel ophef. Martin Fleischmann en Stanley Pons waren de namen. Daar vond de kernfusie zelfs in een simpel glazen elektrolysevat plaats. De Brit Fleischmann is inmiddels overleden en de wereld van de koude kernfusie staat op een laag pitje. Totdat…?
Bron: der Spiegel