Het ‘ozongat’ is nog steeds aanwezig (1 oktober 2010) (afb: KNMI)
Er draaien steeds meer satellieten rond de aarde en dat is niet per se goed nieuws, want die duizenden satellieten raken steeds sneller ‘versleten’. Dan worden ze afgedankt en verbranden op weg naar beneden. Dat heeft gevolgen voor de aardatmosfeer. Zo raakt de ozonlaag aangetast, die aardbewoners beschermt tegen al te agressief uv-licht.
Voor dertigers en ouderen moet het begrip ozonlaag gemeengoed zijn. Die werd ernstig bedreigd door gehalogeneerde koolwaterstoffen die, onder meer, als koelmiddelen en drijfgassen werden gebruikt. Boven Antarctica ontstond daardoor een gat in de laag.
De wereld kwam, hoe roerend, in actie en er werd in Montréal afgesproken dat de cfk’s e.d. verbannen moesten worden. Dat gebeurde inderdaad en sedertdien lijkt die laag zich, ondanks terugvallen, te herstellen. Het Protocol van Montréal, getekend in 1987, wordt heden ten dage nog wel eens ten voorbeeld gesteld als de trage acties tegen klimaatverandering ter sprake komen.
Nu dreigt een nieuw gevaar die beschermende laag opnieuw af te breken: het satellietafval. Grote schuldige(n) zou(den) de aluminiumoxide(s) zijn die bij de verbranding van de satellieten ontstaa(t)(n). In 1987 werden die nog niet als grote bedreiging gezien.
Inmiddels is die situatie drastisch veranderd. Er cirkelen nu duizenden satellieten rond de aarde en er dreigen er nog meer te komen. Tussen 2016 en 2022 zijn de concentraties van aluminiumoxiden in de ruimte verveelvoudigd, stellen onderzoekers rond Joseph Wang van de universiteit van Zuid-Californië. In 2022 alleen al zouden door verbranding van satellieten zo’n 17 ton aluminiumoxides in de atmosfeer terecht zijn gekomen.
Verbranding van een satelliet van 250 kg zou zo’n 30 kg aan ragfijne aluminiumoxidedeeltjes veroorzaken en die deeltjes kunnen er jaren over doen om bij de ozonlaag terecht te komen en hun vernietigende werk te doe. Het effect is dus allesbehalve onmiddellijk.
Sneller afdanken
De komende jaren zullen nog duizenden satellieten meer in een baan rond de aarde worden gestuurd en die doen steeds korter dienst. Dat betekent dat die nieuwe satellieten al weer na een jaar of vijf worden afgedankt. De onderzoekers denken dat daardoor elk jaar zo’n 900 ton aluminium op aarde terugvalt, wat zo’n 300 ton aan aluminiumoxides in de atmosfeer zou brengen; per jaar, wel te verstaan. Het lijkt hoog tijd het Montréalprotocol aan te scherpen.
Bron: Futura-Sciences