De diversiteit van onze darmflora is de laatste 150 jaar sterk verarmd
De mens is een vernietigende diersoort. Heel wat dieren dreigen het loodje te leggen door toedoen van deze apensoort. Daarbij gaat het niet alleen om olifanten, witte neushoorns of giraffen, maar ook om micro-organismen. Het zou wel eens kunnen zijn dat veel gezondheidsproblemen die we in het tijdperk van de mens (het antropoceen) ervaren, te maken hebben met de verdwijning van veel micro-organismen en de daarmee samenhangende verarming van onze darmflora, vertelde Michael Gillings van de Australische Macquairie-universiteit op een bijeenkomst van de Amerikaanse vereniging voor microbiologie afgelopen zondag in Boston.
“De diversiteit van onze darmflora verarmt met de beschaving”, zegt Gillings. Dat is het gevolg van allerlei menselijke activiteiten zoals de landbouw en het wijdverspreide gebruik van antibiotica. Volgens Gillings is dat verlies aan diversiteit al lang geleden begonnen, toen de mens leerde vuur te gebruiken, zo’n 350 000 jaar geleden. Door voedsel te koken konden mensen meer calorieën uit hun voedsel halen, hetgeen ons grotere hersens, maar ook een kleiner spijsverteringssysteem heeft opgeleverd. “Met een kleiner spijsverteringssysteem heb je ook minder ruimte voor micro-organismen”, zegt Gillings.
Die microbiële diversiteit kreeg zo’n 10 000 jaar geleden een extra knauw met de uitvinding van de landbouw. Daardoor werd het voedingspatroon van de mens minder veelzijdig, wat weer effect heeft op het microbioom (de darmflora). De landbouw beïnvloedde ook de micro-organismen die zich op dieren richten. Toen we dieren gingen houden en fokken die ons tot voedsel dienden is een ontwikkeling ingezet die er toe geleid heeft dat het overgrote deel van het dierlijke leven op aarde huishouddieren zijn zoals koeien, schapen, kippen en varkens. Dat heeft het leefspectrum voor micro-organismen aanzienlijk versmald.
Zo’n 12 000 jaar geleden zal het overgrote deel van de spijsverteringsorganismen een gastheer of gastvrouw hebben gehad die in het wild leefde. We praten dan over een, geschatte, hoeveelheid van 200 miljoen ton micro-organismen. “We gebruiken nu nog maar vier verschillende diersoorten, omdat we allemaal hetzelfde eten”, zegt Antje Boetius van het Max Planckinstituut voor zeemicrobiologie in Bremen. “Daardoor hebben we het vermogen verloren genen te vervangen als dat nodig is.” Met de verarming van de diversiteit van eencelligen zouden waardevolle, beschermende genen zijn verdwenen. Voor altijd.
Industriële revolutie
De grootste verandering voor de mens is echter vrij recent: sedert het begin van de industriële revolutie, eind negentiende eeuw. Ontsmettingsmiddelen, hygiëne, verwerkt voedsel, keizersnedes, flesvoeding, wereldwijde mobiliteit en vooral de antibiotica hebben tot een groot verlies aan microbiodiversiteit geleid en een verarming van de darmflora bij mensen wereldwijd.
Volgens Gillings speelt die verarming een rol in een breed scala aan gezondheidsproblemen zoals overgewicht, astma, darmontsteking, psoriasis en zelfs geestesaandoeningen. Gillings: “Nu wordt zo langzamerhand duidelijk dat de darmflora effect heeft op de hersenactiviteit. Angsten en depressies worden in verband gebracht met darmaandoeningen.”
Volgens Boetius is de ontwikkeling te keren: “Vergroot de verscheidenheid aan huishouddieren en verander de manier waarop we leven. Het gaat over gedrag en dat kunnen we veranderen.” In theorie wel, maar in de praktijk blijkt dat een groot probleem te zijn. Kijk eens naar onze enegrieverslaving en onze verslaving aan vlees(producten), maar in theorie zouden we daarvan kunnen genezen…
Bron: New Scientist