Er verdwijnt nogal wat tropisch regenwoud voor de verbouwing van soja

Het is bekend dat de huidige manier van voedselproductie vrij desastreus is voor het milieu en het klimaat. Dat zou al een stuk verbeteren als we onze eetgewoontes aanpasten (veel minder vlees en andere dierproducten, bijvoorbeeld), maar onderzoekers denken dat micro-organismen in combinatie met zonne-energie veel beter voor onze voeding kunnen zorgen. Dat systeem produceert niet alleen tot tien keer meer voedingsstoffen (zoals eiwitten) per hectare dan de klassieke landbouw, maar zou ook weinig effect hebben op het milieu en op het klimaat.
Het idee is om stroom van zonnecellen te gebruiken en kooldioxide uit de lucht halen om micro-organismen te voeden. Die zetten vervolgens die ‘ingrediënten’ om in, onder meer, eiwitten. Dat proces maakt efficiënt gebruik van land, water en meststoffen en is geschikt voor vrijwel alle landen (want niet afhankelijk van veel zonneschijn en een vruchtbare bodem).
Voeding wordt voor een nog steeds uitdijende wereldbevolking een toenemende zorg, waarbij energiegewassen ook nog eens concurreren met voedingsgewassen en dr aarde nu al zo’n 800 miljoen ondervoede bewoners telt. De klimaatverandering aanpakken kan ook niet zonder de voedselproductie en, vooral, onze eetgewoontes aan te pakken.

Micro-organismen worden al regelmatig ingezet voor de bereiding van levensmiddelen zoals in brood, yoghurt en bier. De vraag is alleen of micro-organismen een volwaardig voedselpatroon voor de mens kunnen produceren. Volgens Dorian Leger van het Max Planckinstituut voor moleculaire plantenfysiologie in Potsdam is microbiële voeding erg beloftevol. “Die zal een van de belangrijkste bijdragen leveren om de potentiële voedselcrisis op te lossen. De consument zou die voeding snel kunnen oppikken, maar dat valt moeilijk te zeggen. Als mij een bacterieel eiwitdrankje zou worden aangeboden na te hebben getraind, dan zou ik dat nemen.”

Sojabonen

De onderzoekers hebben zich gericht op sojabonen, die toch al verbonden zijn met de verwoesting van heel wat regenwoud in het Amazonegebied. Soja wordt vaak gebruikt als veevoer. Er zijn echter bacteriën die belangrijke stoffen uit, bijvoorbeeld, palmolie produceren. Leger: “Bacteriën zijn heel flexibel en ze kunnen ook worden aangepast om andere producten te maken.”
Er zouden al zo’n twaalf bedrijven bezig zijn met micro-organismen om veevoer te produceren, maar daarbij dienen vaak suikers, methaan of methanol als voedsel. Solar Foods uit Finland wil elektriciteit en kooldioxide uit de lucht gebruiken om voedsel voor mensen te produceren.
Onderzoekers hebben nu dus gekeken wat er voor systeem nu allemaal nodig is en wat je ermee wint vergeleken bij de nu geldende productiewijze. Micro-organismen zouden voor hun activiteit 1% van de hoeveelheid water nodig hebben die de landbouw nu gebruikt en slechts een fractie van de hoeveelheid (kunst)mest.
De onderzoekers schatten dat het zonne/microbeproces in staat is op elke hectare 15 ton eiwit te produceren, genoeg om 520 mensen een jaar mee te voeden. Dat zou een conservatieve schatting zijn. Nu haal je van een hectare met soja zo’n 1,1 ton eiwitten goed om zo’n 40 mensen een jaar lang van eiwitten te voorzien. Zelfs in landen met relatief weinig zonneschijn zoals Nederland en België is de opbrengst aan eiwitten per hectare ten minste vijf keer groter dan met planten.
De kosten voor menselijke voeding zouden ongeveer gelijk zijn als voor plantaardige eiwitleveranciers als erwten of bonen, zeggen de onderzoekers. Voor het vee is het aantal keren duurder dan het conventioneel geteelde voer. Wel zou het proces gaandeweg goedkoper kunnen worden door verbeteringen.

Planten hebben een prachtig systeem om zonne-energie te gebruiken voor de chemische omzetting van kooldioxide en water in de benodigde stoffen: de fotosynthese. Daarmee wordt echter maar 1% van het zonlicht omgezet in chemische energie. Zonnecellen doen dat een stuk beter (die hebben ook niks anders te doen, planten wel). Alle onderdelen voor het proces bestaan, maar daar zal nog aan gesleuteld (moeten) worden, vooral wat betreft het uit de lucht halen van kooldioxide en het kringlopen van gebruikte zonnecellen.
Er zullen ook wel wat problemen met regels moeten worden overwonnen aangezien het om voeding gaat. “Het mooie van dit systeem is dat je de voedselproductie losmaakt van grondgebruik. Dat land kun je weer herbebossen”, zegt Pete Iannetta van de het James Huttoninstituut in Schotland. Hij denkt echter dat het een probleem zou kunnen zijn dat eten niet alleen om de noodzakelijke voedingsstoffen gaat. “Er zit een hoop meer in voeding dat belangrijk is voor je welbevinden. Zo hebben we algen lange tijd gebruikt als mogelijke voedingsbron, maar dat is nog niet breed aanvaard.”

De sommetjes zullen gemaakt moeten worden naast de proeven op de som. Ten slotte heeft de huidige landbouw duizenden jaren gehad om te komen waar ze nu zijn (compleet met alle vreselijke missers zoals intensieve veehouderij en vleesproductie), maar zoveel tijd hebben we niet om onze eigen wandaden te corrigeren…

Bron: the Guardian