Giulia Galli (afb: Kingstonuniv.)

Het lijkt er op dat we in de toekomst niet meer ter stembus hoeven te gaan. Hersenscans lijken voldoende om te weten wat we stemmen. Althans, onderzoekers van de Kingston-universiteit in Londen hebben uitgevogeld dat hersenscans een accuratere manier vormen om te peilen wat mensen gaan stemmen dan de klassieke opiniepeilingen. Ze hebben ideeën getoetst aan de hand van het hersenactiviteit van kiezers tijdens het EU-referendum (over de Brexit). Eigenlijk waren ze op zoek naar een relatie tussen hersenactiviteit en de mening van de proefpersoon. Overigens zal de hersenscan niet snel gebruikt worden als peilinstrument.
De onderzoekers bekeken activiteitspatronen van de hersens van zowel pro-EU- als pro-Brexit-kiezers. Er waren uiteraard ook mensen die nog niet wisten wat ze zouden stemmen: de twijfelaars.

Uit een elektroencefalogram (EEG) haalden ze een ‘hersengolf’ die wordt aangeduid met N400. Aan de hersengolf zou je kunnen aflezen of iemand voor of tegen een uitspraak is die hijzij hoort of leest. Elke deelnemer aan het onderzoek kreeg een reeks politiek geladen uitspraken te lezen die de standpunten van de pro-EU- of de contra-EU-kant onderschreven, zoals “Als GB de EU verlaat zal de kwaliteit van ons leven er op vooruitgaan”. Tijdens het lezen van die uitspraken werd de hersenactiviteit gemeten, in het bijzonder die van N400.

Volgens onderzoekster Giulia Galli waren de hersenreacties bijzonder accuraat. “We wilden kijken of de patronen van hersenactiviteit ook daadwerkelijk de ideeën en opvattingen van mensen weergeven. Dat bleek inderdaad zo te zijn, maar het bleek ook dat we aan de hand daarvan goed konden voorspellen hoe elke deelnemer zou gaan stemmen bij het referendum.”

Onbeslist

Interessanter nog waren de resultaten bij de twijfelaars of althans bij de mensen die zeiden dat ze nog niet wisten wat ze moesten stemmen. Op basis van de hersenactiviteiten bleek goed te voorspellen of ze uiteindelijk voor of tegen een voortzetting van het EU-lidmaatschap hadden gestemd, stelt Galli.

Uit het onderzoek zou volgens Galli blijken dat de twijfelaars wel degelijk al hun mening hadden gevormd. Dat raakt aan de vraag, stelt ze, of we meningen en overtuigingen hebben waar we ons niet van bewust zijn. “We gaan ervan uit dat de deelnemers niet tegen ons liegen en inderdaad nog niet wisten wat ze gingen stemmen, maar we denken dat ze al een voorkeur hadden voor blijven of vertrekken zonder dat ze zich daar volledig van bewust waren. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat ze wel ideeën en meningen hadden, maar nog niet hadden beslist hoe ze zouden stemmen.”

Voorspellen is lastig

Voorspellen is moeilijk, vooral als het over de toekomst gaat, luidt een Chinees spreekwoord (heb ik me laten vertellen). Het referendum in het VK en de verkiezingen in Amerika hebben maar weer eens ruimhartig aangetoond hoe moeilijk. Dat geldt vooral als er veel twijfelaars zijn en het lijkt er op dat de laatste jaren die groep steeds groter wordt, dat veel mensen pas op het (aller)laatste moment een besluit nemen.

Galli denkt toch dat hersenscans (EEG’s) niet gebruikt zullen kunnen worden om het stemgedrag van het publiek te voorspellen bij verkiezingen. Om praktische redenen. “Het maken van EEG’s kost veel tijd. Ik denk dat het erg onwaarschijnlijk is dat scans zullen worden gebruikt door politici of peilingbureaus om de uitslagen te voorspellen.”

Bron: Alpha Galileo