Het lijkt er op of de evolutie zich razendsnel kan voltrekken. Olifanten zouden in Mozambique door de selectieve jacht op olifanten met slagtanden hun ivoren wapens ‘verliezen’. Er blijken daar steeds meer vrouwtjes geboren te worden zonder slagtanden. Dat zou gevolgen kunnen hebben voor het herstel van het olifantenbestand in dat land.
Ivoor werd tijdens de burgeroorlog in Mozambique (eind jaren 70 tot begin jaren 90) gebruikt om de wapenaankoop van de strijdende groepen te financieren. Daardoor daalde de populatie in het nationale park Gorongosa met meer dan 90%: van ruim 2500 tot zo’n 200 begin van deze eeuw.
Voor de burgeroorlog was rond 18,5% van de vrouwtjes ‘hoornloos’. Die waren waardeloos voor ivoorstropers. Van de 91 vrouwtjes die sedert de oorlog zijn geboren is 33% slagtandloos. Volgens onderzoekers rond Shane Campbell-Staton van de Princeton-universiteit zouden die veranderingen het gevolg zijn geweest van de jachtdruk.
De jacht is een belangrijke oorzaak voor het verdwijnen van diersoorten maar ook voor veranderingen bij dieren. Zo heeft het Canadese schaap minder grote hoorns gekregen (20% minder in 20 jaar). Ook bepaalde vissoorten zouden gaandeweg kleiner zijn geworden.

Het is echter lastig die veranderingen toe te wijzen aan een oorzaak. “Er zijn meningsverschillen over welke oorzaak het belangrijkste is. Veel natuurbeheerders willen dat niet horen”, zegt Chris Darimont die zich aan de universiteit van Victoria (Can) bezighoudt met natuurbeheer. Hij stelt dat als jacht grote genetische veranderingen veroorzaakt aan een kleine populatie, dat het dan moeilijk zal zijn de originele genetische eigenschappen te herstellen.

Alleen vrouwtjes

De onderzoekers zagen die slagtandloosheid alleen bij de vrouwtjes. Dat lijkt dan te wijzen op een mutatie in het X-chromosoom die dodelijk is voor mannetjes en dominant bij vrouwtjes. Ze zochten naar genen op het X-chromosoom en keken wat de verschillen waren tussen olifanten met en zonder slagtand. Ze vonden twee kandidaten: AMELX en MEP1a. In mensen zijn de bijbehorende eiwitten verantwoordelijk voor de groei van snijtanden.
Volgens Darimont wijst alles er op dat de jacht voor die mutatie heeft gezorgd. “Dit is weer een waarschuwing dat de mens een dominante evolutionaire kracht op deze planeet is.”

Slagtand of niet schijnt voor olifanten uit te maken. Ze schijnen verschillende menu’s te hebben. Dat heeft gevolgen voor de fauna. Aangezien de mutatie dodelijk is (zou zijn) voor mannetjes, zou dat ook betekenen dat die mutatie effect heeft op het herstel van de populatie. Dat idee lijkt door het trage herstel in het nationale park te worden onderschreven.

Bron: Nature