IJsverlies in Antarctica tussen 1992 en 2017 (afb: CPOM)
Volgens simulaties zou het proces van ijsverlies op Antarctica de eerste eeuwen niet meer te stoppen zijn. Dezelfde simulaties laten ook zien welke grote gevolgen het verlies van de ijsmassa’s voor het klimaat zullen hebben.Anders dan op de Noordpool is het meeste ijs op de Zuidpool landijs, soms kilometers dik. Dat schijnt al meer dan 30 miljoen jaar zo te zijn. Daar ligt meer dan de helft van de zoetwatervoorraad van de wereld. Als dat allemaal zou smelten dan zou de zeespiegel met 58 m stijgen.
Ricarda Winkelmann van het klimaatinstituut in Potsdam en haar collega’s berekenden hoeveel ijs op Antarctica zou smelten bij verschillende temperatuurverhogingen en wat dat voor een gevolgen zal hebben voor de zeespiegel. Er zijn volgens haar diverse zelfversterkende effecten die de ijssmelt beïnvloeden.
Bij een opwarming met 2°C zullen grote delen van het ijs op West-Antarctica wegsmelten. Dat ligt nabij het warme oceaanwater dat het zeeijs van onder aantast. Dat zorgt voor een versnelling van de gletsjerstroom, waardoor er meer landijs in het water terechtkomt. “Vooral dat 2°C-scenario laat zien welke grote gevolgen de opwarming op de zeespiegel kan hebben”, zegt Thomas Ronge van het Alfred Wegenerinstituut, die niet aan het onderzoek heeft deelgekomen. “Een stijging van tweeënhalve meter alleen door Antarctica is enorm.”
Bij een stijging van vier graden zal ook het ijs aan de oostkant smelten, denken de onderzoeksters. Daardoor zou de zeespiegel met 6,5 m stijgen, bij 6°C met ongeveer 12 m. Dan treden er ook allerlei processen op die de ijssmelt versnellen. Dat effect komt op Groenland al voor. Als het smeltwater op de Zuidpool in de ijslaag doordringt, dan komen die dieperliggende lagen met de (warme) lucht in contact, wat de smelt weer bevordert.
Onomkeerbaar
De onderzoeksters hebben er bewust van afgezien voorspellingen te doen hoe lang het dooien in bepaalde streken van Antarctica zal duren. Dat zou best nog honderden jaren kunnen voortgaan. De onderzoeksters vinden van belang te benadrukken dat sommige processen al bijna niet meer te stoppen zijn. “Wat we nu op Antarctica verliezen (aan ijs; as) zijn we voor altijd kwijt”, zegt medeonderzoeker Anders Levermann.
Dat betekent overigens niet dat we de boel de boel maar moeten laten, vinden de onderzoeksters. Volgens Winkelmann is het wel degelijk belangrijk hoeveel broeikasgassen we nog uitstoten. “Uiteindelijk bepaalt de verdere opwarming hoe snel de zeespiegel zal stijgen.” Nu draagt de ijssmelt op Antarctica een ‘geruststellende’ halve millimeter per jaar bij aan de zeespiegelstijging. Dat lijkt niet veel, maar betekent een vertienvoudiging ten opzichte van 2006.
De wereld koerst af op de hoogste kooldioxideconcentratie in de atmosfeer van de laatste 3,3 miljoen jaar. Waarschijnlijk zal die in het midden van deze eeuw bereikt zijn. Volgens een groep onderzoekers van de universiteit van Leeds verliezen de Noord- en Zuidpool nu zo veel ijs als in de slechtste klimaatscenario’s was voorzien. Dat is ook niet zo vreemd, want klimaatverandering lijkt voor overheden op het ogenblik nauwelijks als urgent te worden gezien.
Bron: der Spiegel