Ooit was er dat reclamespotje van een olifant die jaren na dato zijn menselijke belager terugbetaalde. Hoe het precies zat, ben ik vergeten. Olifanten kunnen dingen lang onthouden, is het volksgeloof, vandaar dat olifantengeheugen. Dat volksgeloof klopt inderdaad, hebben Amerikaanse onderzoekers vastgesteld. De dikhuiden waren in staat om nog jaren later drenkplaatsen in de savanne terug te vinden over afstanden tot 50 km.
Het geheugen van olifanten is inderdaad fenomenaal. Onderzoekers hebben uitgezocht of dat ook betekent of olifanten zich jaren later bepaalde plekken nog herinneren. Dat deden ze met behulp van gps-zenders. De olifanten marcheerden over afstanden van zo’n 50 km regelrecht naar een waterplaats. Daarvoor moet het dier een nauwkeurige ruimtelijke herinnering hebben, denken de onderzoekende biologen. Afrikaanse olifanten leven in een diverse omgeving met vaak ver van elkaar verspreide voedsel- en water’voorzieningen’. In de droge tijd is water in de savanne schaars en neemt ook het voedselaanbod af. Daarom trekken olifanten veel tot wel 100 km ver om voedsel of water te vinden. Daarnaast horen en ruiken olifanten bijzonder goed. Het is goed mogelijk dat ze die zintuigelijke vaardigheden ook gebruiken bij het vinden van water en voedsel en niet alleen op hun herinnering af gaan.
Of dat ook zo is hebben de onderzoekers rond Leo Polansky nu onderzocht in het wildpark Etosha in Namibië. In grote delen van deze savanne-achtige omgeving is de begroeiing in de droge tijd erg schaars. Waterlopen zijn er dan niet, alleen bronnen waar grondwater aan de oppervlakte komen. Vijf bullen en vijf koeien werden uitgerust met een gps-zender die om de zoveel tijd de locatie van de bezitter aan de onderzoekers doorgaf. Twee jaar lang werden de bewegingen van de dieren tot op een paar meter gevolgd.
Het bleek dat de beesten na het eten zeer gericht op drenkplaatsen af koersten. Polansky : “Hun bewegingen waren daarbij snel en gericht en verschilden van hun andere bewegingen.” Ze liepen linea recta naar de waterplaats tot soms wel 50 km ver. “Dat spreekt voor een gedetailleerde ruimtelijke kennis, ook over grote afstanden.”
Volgens de onderzoekers zijn er aanwijzingen dat niet het reukvermogen en het gehoor daarbij behulpzaam zijn. De richting waarin de olifanten trokken was onafhankelijk van de windrichting. Bovendien veranderde de trefzekerheid in de regentijd niet, als er op meer plaatsen water te vinden is. Volgens de onderzoekers is hulp van geluidssignalen bij het vinden van de bronnen onwaarschijnlijk. Olifanten hebben weliswaar een fijn gehoor, maar dat reikt ook niet verder dan 2 kilometer, terwijl de waterplaatsen vaak veel verder weg lagen. Polanksky: “Dat zou bovendien een zeer riskante strategie zijn, want die geluidssignalen zullen er niet altijd zijn.” Nee, de olifanten verlaten zich volgens de onderzoekers wel degelijk op hun fenomenale geheugen.

Bron: bdw