Biobrandstoffen zijn niet koolstofneutraal en concurreren vaak met de voedselproductie

Er zijn mensen, ook wetenschappers, die beweren dat we een voor de mens gevaarlijke klimaatverandering niet kunnen afwenden zonder gebruik te maken van technieken om kooldioxide af te vangen. Die technieken zouden echter grote gevolgen hebben voor de energie- en watervoorziening. Met name de voedselprijzen zouden daardoor wel eens aanzienlijk kunnen stijgen, denken wetenschappers (niet dezelfde). We hebben die technieken nodig, zeggen de onderzoekers, maar de belangrijkste oplossing is weg met fossiel.
Als we de (voorkeurs)doelstelling van het klimaatakkoord in Parijs willen halen (onder de 1,5°C aardopwarming) dan zou de broeikasgasuitstoot in 2050 netto nul moeten zijn. Volgens een rapport van het VN-klimaatforum uit 2018 zouden daar ook technieken voor nodig zijn om grote hoeveelheden kooldioxide uit de atmosfeer te halen en op te slaan.
Een van die technieken is bioenergie met koolstofafvang en -opslag. De energiegewassen die daarvoor nodig zijn verbruiken kooldioxide. Die komt echter weer vrij als die biobrandstoffen verbrand worden voor stroomopwekking. Die zou daarbij moeten worden afgevangen en opgeslagen. Volgens veel mensen legt dat een geweldig beslag op het landbouwareaal bij een nog steeds groeiende wereldbevolking.
Een andere techniek is de directe kooldioxideonttrekking aan de lucht. Een aantal systemen is inmiddels geïnstalleerd in Canada en Zwitserland, maar er is weinig bekend van die techniek over welke invloed die heeft op de voedselprijzen. In een nieuw onderzoek zijn ook dit soort afvangtechnieken bekeken.

Volgens de onderzoekers hebben die afvangtechnieken als je die op grote schaal wil toepassen grote gevolgen voor de energie- en watervoorziening en voor het landgebruik. Die directe onttrekking aan lucht, bijvoorbeeld, zou volgens de onderzoekers veel warmte vergen waarvoor energie nodig is in de orde van 115% van het huidige aardgasverbruik in de wereld. Die directe onttrekking kost ook veel water. De onderzoekers schatten de hoeveelheid op 35% van wat er nu wereldwijd bij de stroomopwekking aan water wordt gebruikt.
Die directe onttrekking heeft minder land nodig dan de bioenergie’oplossing’, maar dan hebben we het volgens de onderzoekers nog steeds over aanzienlijke arealen voor energiegewassen en nieuwe bossen. “Ik wil duidelijk stellen dat we pogingen om dit soort technieken te ontwikkelen niet wil ontmoedigen”, zegt Andres Clarens van de universiteit van Virginia. “Ik denk dat DAC (directe onttrekking; as) erg belangrijk is om te ontwikkelen, maar volgens onze simulaties gaat dat niet alleen met DAC.” Ook de bioenergie’oplossing’, in Engelse afko BECC, kan in zijn idee een bijdrage leveren om de opwarming onder de 1,5°C te houden.

Prijsopdrijving

Volgens de onderzoekers leidt een grootschalige toepassing van directe onttrekking tot aanzienlijk hogere prijzen voor voedselgewassen als maïs, rijst en tarwe. Dat zal het sterkst zijn in de sub-Sahara. De prijzen van die gewassen zouden daar in 2050 wel eens vijf tot zes keer zo hoog zijn als nu. Ook in India, Pakistan en veel andere landen in Azië zullen de voedselprijzen stijgen door grootschalige directe onttrekking van kooldioxide uit de atmosfeer. Daar zal het om een factor drie tot vijf gaan, in Europa en Zuid-Amerika zullen de prijzen twee tot drie keer hoger worden, denken de onderzoekers.
Aanhangers van directe onttrekking weerspreken die voorspellingen met het argument dat niet alle onttrekkingstechnieken gelijk zijn. Volgens Christoph Beuttler van Climeworks hebben de onderzoekers alleen gekeken naar een vloeistoftechniek om kooldioxide direct uit de lucht te halen terwijl zijn bedrijf een vaste adsorbens gebruikt waarbij geen verbranding van aardgas nodig is of water. “We denken dat als de onderzoekers dat onderscheid hadden gemaakt de mogelijkheden van directe onttrekking veel groter waren geweest en de risico’s lager.”

Ondanks de vraagtekens bij de methoden zijn alle deskundigen het er over eens dat hoe langer het duurt om die afvangtechnieken toe te passen hoe groter hun invloed zal zijn op voedsel, energie en water. Clarens: “Ik denk dat negatieve emmissies (afvang dus; as) belangrijk zullen worden, vooral DAC, maar dat is niet het belangrijkste. Het allerbelangrijkste is dat we er voor zorgen zo snel mogelijk van de fossiele brandstoffen af te komen.”

Bron: BBC