De gelekoorts- of Egyptsche mug (Aedes aegypti) brengt het knokkelkoortsvirus over (afb: Wiki Commons)

De Wolbachia-bacterie lijkt het vermogen van (stekende) muggen om knokkelkoorts door te geven te blokkeren. Knokkelkoortsbesmettingen schijnen snel te dalen in streken in Indonesië, Vietnam, Brazilië en Australië waar met Wolbachia-bacteriën besmette muggen zijn verspreid. Dit zou het eerste bewijs zijn in grootschalige veldproeven dat de verspreiding van het ziekmakende knokkelkoortsvirus (of ook andere virussen) kan worden geblokkeerd.“In plaats van insectenverdelgers te gebruiken om de muggen uit te roeien gaat dit over het veranderen van de mug”, zegt Cameron Simmons van het wereldmuggenprogramma die het onderzoek leidt. De eerste aanwijzing kwam uit Australië. Muggen die waren besmet met de Wolbachia-bacterie werden in 2011 in delen van North Queensland (Aus) losgelaten en die verspreidden zich allengs onder de plaatselijke muggenpopulatie.
Het knokkelkoortsvirus komt in een mug terecht als die een knokkelkoortspatiënt prikt. Die brengt vervolgens dat virus op een volgend slachtoffer over bij het steken. De Wolbachia-bacteriën verhinderen op een of andere manier die tweede stap. Volgens Simmons is de ziekte sedertdien vrijwel verdwenen in North-Queensland.
De echte proef op de som zou moeten worden geleverd in Azië en Latijns-Amerika waar miljoenen mensen te maken krijgen met die pijnlijke en soms dodelijke ziekte. Vorige week rapporteerde de ploeg van Simmons dat in een gemeenschap in de buurt van het Indonesische Djokjakarta het aantal knokkelkoortsgevallen met 76% was gedaald, in vergelijking met een soortgelijk gebied zonder Wolbachia-muggen, sedert in 2016 de met Wolbachia besmette muggen er waren losgelaten. Soortgelijke resultaten werden er gerapporteerd uit Nha Trang in Vietnam. Er waren eerder al dergelijke resultaten gemeld uit een paar streken in de buurt van Rio de Janeiro met knokkelkoorts en de verwante virusziekte chikungunja. Het onderzoek in deze en andere landen loopt nog steeds, maar de hoop is gevestigd dat besmette muggen kunnen veranderen van een gezondheidsbedreiging tot de gewone irritante stekers.

Meer onderzoek

Toch lijkt meer onderzoek nodig. Deze studie is gebaseerd op tellingen van lokale gezondheidsgroepen en niet van bloedmonsters, stelt Elizabeth McGraw van de universiteit van Pennsylvania (die niet bij het onderzoek betrokken is). Zo bleef die Wolbachia-besmetting van de muggen in Australië acht jaar lang in stand. Of dat ook elders zo is, is nog maar zeer de vraag. “De resultaten zijn opmerkelijk, maar er zullen ongetwijfeld zaken naar boven komen in gebieden waar de daling niet zo groot is.”

Meer dan de helft van de insecten, van fruitvliegjes tot vlinders, is besmet met deze bacteriegroep, maar niet de verspreider van het knokkelkoortsvirus, de gelekoortsmug. Die steken overdag in vooral stedelijke gebieden. Daar worden ze vooral bestreden met insectenverdelgers.
De onderzoekers besmetten de muggen met Wolbachia via de eitjes. Besmette vrouwtjes geven die weer door aan hun eitjes, enzovoort. De besmette mannetjes (die niet steken) en vrouwtjes geven die besmetting weer door aan de onbesmette muggen. De muggen steken er niet minder om, maar deze manier van bestrijden is volgens Simmons aanzienlijk goedkoper dan insectenverdelging en de noodzakelijke zorg voor behandeling van de zieke patiënten.

Er zijn andere benaderingen om ziektes die door muggen worden overgebracht de kop in te drukken, zoals het genetisch veranderen van muggen, maar deze lijkt zo op het oog de minste schadelijke bijeffecten te hebben.

Bron: ABC News