De uitstoot van reactieve stikstofverbindingen (met name oxides) is de laatste 150 jaar vertienvoudigd en levert daarmee een grote bijdrage aan de milieuvervuiling. Het schijnt dat nu pas voor het eerst de stikstofvoetafdruk van mensen in 188 landen is gemeten. De rijke landen hebben in deze, niet onverwacht, de grootste stikstofvoeten.

De koolstofvoetafdruk is al vaker over de tafel geweest, maar de stikstofvoetafdruk is als uitdrukking een relatieve nieuwkomer. Ten onrechte, want stikstofoxides zijn een niet onbelangrijke doodsoorzaak.
Stikstof is als vrij inert gas ruim voorhanden op aarde. “Het kost nogal veel energie om dat inerte gas om te zetten in reactieve stikstof”, zegt Arunima Malik van de universiteit van Sydney (Aus), maar daar zit de hedendaagse mens niet mee. In de twintigste eeuw begon de mens op grote schaal stikstof om te zetten in kunstmest. Verkeer is een andere belangrijke bron van reactief stikstof. De uitstoot van auto’s is, binnen grenzen, te regelen, maar moeilijker wordt dat met kunstmest. Zo’n 40% van de wereldbevolking zou worden gevoed dankzij kunstmest, stelt landbouwwetenschapper Cameron Gourley, maar we gebruiken te veel. “Ik twijfel er niet aan dat de overmaat aan stikstof en de problemen die dat creëert een groot probleem wordt, dat nauwelijks wordt opgemerkt.”
Om dat probleem aan te pakken zal de hele keten in ogenschouw moeten worden genomen: waar komt de stikstof vandaan? en waar wordt die gebruikt? Dus vlooide Malik met haar medeonderzoekers 5 miljard productketens van 15 000 stoffen in 188 landen door. Ze combineerden die gegevens met de uitstoot van stikstofverbindingen en met een model hoe reactieve stikstofverbindingen door de verschillende systemen ‘bewegen’.
Vier landen waren verantwoordelijk voor bijna de helft van de stikstofvoetafdruk in de wereld: China, India, de VS en Brazilië. Omgerekend per hoofd van de bevolking bleek er, niet verbazingwekkend, een groot verschil te zijn tussen de ontwikkelde en ontwikkelingslanden. Zo was iedere Liberiër en iedere Papoea verantwoordelijk voor minder dan 7 kg reactieve stikstof per jaar, waar een Hongkongees of een Luxemburger ‘goed’ was voor meer dan 100 kg per jaar. Ontwikkelingslanden importeren de stikstofproducten meestal. Landen als Duitsland, de VS en Japan produceren zelf wel, maar hebben een twee keer grotere voetafdruk dan ze lokaal produceren.

Om paal en perk te stellen aan de stikstofuitstoot zal er het een en ander moeten gebeuren. Malik: “We zullen internationale overeenkomsten moeten sluiten om de internationale handel in stikstof te reguleren.” Ze stelt ook voor op verpakkingen de stikstofvoetafdruk te zetten om mensen bewust te maken. Volgens Courley is het probleem de lage prijs van kunstmest. “Er is geen economische prikkel te minderen.”  Hij denkt aan een soort stikstofbelasting.

Bron: the Guardian