Astrocyten, ook wel stercellen genoemd, zijn de meeste komende cellen in het centrale zenuwstelsel. Toch zijn die niet erg goed onderzocht. Lange tijd werd aangenomen dat ze zorgden voor voeding en ondersteuning van andere beter onderzochte cellen in hersens en ruggenmerg. Zo langzamerhand rijst echter het beeld op dat die stercellen ook een rol (kunnen) spelen bij de achteruitgang van de hersens, ontstekingen en hersenziektes. Nu blijkt uit onderzoek dat een ondersoort het tegenovergestelde kan doen, ‘gestuurd’ door de darmflora.
“Al jaren hebben veel onderzoekers, ook ik, de verschillende rollen ontdekt die astrocyten spelen bij neurologische ziektes”, zegt Francisco Quintana van het Ann Romney-centrum voor neurologische ziektes. “Dit is de eerste keer dat we hebben aangetoond dat ten minste een ondersoort van deze cellen een ontsteking kan voorkomen. Dat komt doordat we die cellen als een soort hebben beschouwd, maar nu hebben we de mogelijkheden om meer verschillen tussen cellen te onderscheiden.”
De onderzoekers maakten een onderscheid tussen de verschillende stercellen op basis van een precieze genoom- en eiwitanalyse. Astrocyten komen vooral dicht in de buurt van het hersenvlies voor. Ze maken, onder meer, het eiwit LAMP1 aan evenals TRAIL, waarmee andere cellen kunnen worden gedood. Stercellen die beide aanmaken beperken de effecten van een ontsteking door T-cellen (een type afweercellen) te doden die een ontsteking bevorderen.

Om te bekijken hoe dat werkt maakten de onderzoekers gebruik van de ‘genschaar’ CRISPR/Cas9. Ze vonden dat het eiwit interferon-gamma de productie van TRAIL regelt. Daarbij speelt de darmflora een wezenlijke rol. Die stuurt de aanmaak van INF-gamma (INFG) in cellen die door het lichaam reizen en die uiteindelijk bij het hersenvlies uitkomen. Daar kunnen ze de ontstekingsremmende werking van stercellen aanzwengelen.

Immuuntherapie tegen kanker

Als dat mechanisme eenmaal wordt doorgrond, dan zouden er behandelingen en/of diëten (probiotica) ontwikkeld kunnen worden om neurologische ziektes te bestrijden. Ook zouden hersenkankers deze route gebruiken om het afweersysteem buiten de deur te houden. De onderzoekers zijn bezig met de ontwikkeling van immuuntherapieën tegen kanker die die route gebruiken (misbruiken, eigenlijk).

Quintana zegt dat de vondst van de stercelondersoort een belangrijke stap vooruit is in het begrip over hoe ontstekingen in de hersens werken en worden tegengegaan. “Dit is het eerste mechanisme dat ontdekt is waarin de darmflora de ontsteking in de hersens stuurt. Die ontdekking zal leiden tot nieuwe therapieën voor hersenziektes. We denken dat dit mechanisme daaraan iets kan bijdragen.”
Al in 2016 ontdekte de onderzoekers rond Quintana de enige andere nu bekende ondersoort van de stercellen. Hij trapt een open deur in door te zeggen dat de darmflora van grote invloed is op vrij veel ziektes. “We hebben een lijst van andere astrocytenpopulaties en bekijken hoe die door de darmflora worden beïnvloed.”

Bron: Science Daily