Een opname van een door Alzheimer aangetast brein
De ziekte van Alzheimer heeft een relatie met beta-amyloïdeplaques in de hersens. Waarom dat is en hoe doe zit, is nog steeds onduidelijk, maar nu lijken onderzoekers rond Rudolph Tanzi van de Harvard-universiteit een antwoord op die vragen gevonden te hebben: de eiwitten vormen zich in reactie op de aanwezigheid van micro-organismen in de hersens. Die doden die ‘beestjes’. Dat schijnt tenminste bij muizen en wormen zo te werken.
Waarom hoopt beta-amyloïde zich op in de hersens als je ouder wordt? Speelt het een rol in de hersens of is het alleen afval? De onderzoekers kwamen er achter dat een bepaalde volgorde van aminozuren (beta-amyloïde is tenslotte een eiwit) wijd verspreid (70%) is onder gewervelde dieren, met insluiting van de coelacant (een antieke vissoort). Dat betekent dat dat eiwit betekenis heeft voor vele soorten en dat dat al lang het geval is. “Het is een heel oud peptide en het doet iets dat belangrijk is”, zegt onderzoeker Robert Moir. Hij had eerder al uitgevonden dat beta-amyloïde micro-organismen net zo goed doodt als het antimicrobiële peptide LL-37. Dit peptide is een frontsoldaat voor het primitieve deel van ons afweersysteem, dat we gemeen hebben met een hoop andere dieren. Dus besloten de onderzoekers te gaan uitzoeken of beta-amyloïde in de hersens ‘beestjes’ doodt. Als ze bacteriën inspoten in de hersens van ‘plaquemuizen’ (muismodellen, zeggen de onderzoekers dan), dan ontstonden er vrijwel onmiddellijk (in een nacht) amyloïdeplaques. Tanzi: “Elke plaque bevatte een bacterie. Eén bacterie kan in een nacht plaques veroorzaken.”
Dan lijkt het er op dat de bacteriële besmetting plaquevorming uithaalt, die verantwoordelijk is (zou kunnen zijn) voor de ziekte van Alzheimer. Op de een of andere manier slagen micro-organismen er soms in de bloed/hersenbarrière te doorbreken. Vorming van beta-amyloïde zou dan een verdedigingsmechanisme van ons afweersysteem zijn. Als die eiwitafweer niet snel wordt opgeruimd, dan zouden er ontstekingen kunnen ontstaan en afzettingen van een ander eiwit (Tau), waardoor de hersencellen afsterven, kortom Alzheimer. De plakkerigheid van het eiwit is zowel een zegen als een vloek.
Het verhaal komt met veel het-zou-kunnen. Eerder onderzoek zou hebben uitgewezen dat Alzheimer wordt uitgehaald door ontstekingen die door micro-organismen zouden kunnen zijn veroorzaakt. Die ontstekingen leiden dan weer tot het afsterven van hersencellen en geestelijke achteruitgang. De chlamidia-bacterie en het herpesvirus zouden de aanstichters kunnen zijn. Tanzi en Moir zijn er echter van overtuigd dat niet de micro-organismen maar het plakkerige eiwitplakken de schade in de hersens veroorzaken.
De onderzoekers willen nu in de hersens van mensen kijken die overleden zijn aan Alzheimer. Als ze microbieel DNA of RNA in de plaques vinden, dan zou dat een ondersteuning zijn van hun zienswijze op het ontstaan van de ziekte en de manier waarop die behandeld kan worden. Moir: “Je zou tegen deze ziekteverwekkers kunnen inenten om problemen op later leeftijd te voorkomen.”
Bron: New Scientist