Onrijpe hersencellen (rood) in het hersenweefsel van een 68-jarige (afb: Llorenslab)
Het wordt een beetje langdradig. De laatste jaren verschijnen er regelmatig artikelen die beweren dat volwassen hersens geen of juist wel nieuwe hersencellen aanmaken. Nu beweren onderzoekers weer dat de hersens ook na de middelbare leeftijd nog verse hersencellen aanmaken. De verwarring zou zijn geschapen door ongeschikte onderzoeksmethoden. De aangevallene is niet overtuigd.
Die zogeheten neurogenese was de hoop van onderzoekers om hersenaandoeningen te behandelen zoals Alzheimer. Vorig jaar kwam het definitieve oordeel: niet. Nu weer wel. Het zou allemaal te maken (kunnen) hebben met de gehanteerde methodes. Zo zou er vorig jaar een onderzoek in Nature zijn verschenen waarbij hersenweefsel van 59 monsters waren bestudeerd. Die kwamen uit hersenbanken waar die vaak maanden en jaren bewaard werden in paraformaldehyde. Dat stofje laat de cellen niet onverlet. Dat maakt het lastig voor fluorescerende antilichamen zich te binden aan het eiwit DCX, dat gezien wordt als hét kenmerk van onrijpe cellen. “Het aantal cellen dat positief test op DCX daalt al na 48 uur scherp”, zegt neurowetenschapster Maria Llorens-Martin van de autonome universiteit van Madrid, een van de auteurs van het jongste artikel in Nature Medicine. “Na zes maanden is het haast onmogelijk om nieuwe neuronen te detecteren.”
De onderzoekers gebruikten een kortere fixatietijd dan normaal om donormateriaal van dertien overleden volwassenen te prepareren, variërend in leeftijd van 43 tot 87 jaar. Ze vonden tienduizenden DCX-positieve cellen in de gyrus dentatus (getande winding), een gekruld hersendeel in de hippocampus. Die hersencellen hadden alle kenmerken van jonge hersencellen: glad, plomp met weinig uitlopers.
42 000
Bij de jongste overledene vonden de onderzoekers 42 000 onrijpe hersencellen per mm2 hersenweefsel. Dat aantal van de jongste naar de oudste daalde met 30%, hetgeen zou overeenkomen met eerdere studies. De hersens van Alzheimerpatiënten hadden 30% minder onrijpe hersencellen dan gezonde hersens.
De twijfel blijft. Shawn Sorells van de universiteit van Pittsburg die meedeed aan het onderzoek uit 2018 dat op een ferm Nee! uitkwam, ziet geen aanwijzingen voor een voortdurende aanmaak van nieuwe hersencellen. Volgens Sorells is DCX ook geen adequate maat voor onrijpe neuronen. DCX wordt volgens Sorells ook aangemaakt door rijpe hersencellen. Dat zou (kunnen) betekenen dat die cellen er al vanaf de jeugd zouden zijn. Sterker nog, twee hersenpreparaten die slechts vijf uur waren gefixeerd (en geen twaalf uur zoals bij Llorens-Martin) waren helemaal geen bewijzen van jonge neuronen te vinden, aldus Sorells.
De Spaanse onderzoekster werpt tegen de cellen op verschillende andere eiwitten te hebben onderzocht, die worden geassocieerd met neuronontwikkeling. Het is natuurlijk mogelijk dat zowel Sorells als Llorens-Martin gelijk hebben. Het bestaan van die onrijpe hersencellen bewijst niet dat die hersencellen op hogere leeftijd nog worden aangemaakt. Hersencellen zijn toch al ‘blijvertjes’. Dat zou ook kunnen gelden voor de onrijpe cellen die op jonge leeftijd zijn gevormd. Ik roep maar wat.
Bron: Science