Ultraviolet (uv) licht wordt al gebruikt voor het steriliseren van apparatuur e.d. in ziekenhuizen of voor het ontsmetten van, ik zeg maar wat, ov-voertuigen, maar sommige uv-frequenties zijn niet gezond voor mensen. Lees het verhaal over het gat in de ozonlaag daar maar eens op na. Nu gaat er stemmen op uv-licht toch in de strijd te werpen tegen ziekteverwekkende micro-organisme, ver uv.
Het is lastig voor te stellen, maar er is een tijd geweest dat we ons niet zo druk maakten over virussen en andere ziekteverwekkers. Er ontstond onrust toen het humaan immuundeficiëntievirus (hiv) zijn ‘kop’ opstak zo’n veertig jaar geleden. Ook toen er in China in 2003 een virus Sars veroorzaakte of later in Afrika het ebolavirus zich manifesteerde, maar voor de meeste mensen waren dat toch gevallen die ver-van-mijn-bed plaatsvinden of waarvan mensen vonden dat het eigen-schuld-dikke-bult was (het hi-virus). We maakten ons hier in Europa daar niet al te druk over, misschien met uitzondering van hiv, maar er volgden geen opsluitingen, bedrijfssluitingen en afstandsmaatregelen wereldwijd zoals nu met de uitraak van het Sars-corona-2-virus is gebeurd.
Er zal een manier verzonnen moeten worden om het leven opnieuw in te richten, waarbij het, zeker de komende jaren, niet meer zal worden zoals het ooit geweest is. Hoe pakken we dat aan? Je kunt natuurlijk wachten op het volgende gevaarlijke virus. Er zijn honderden miljoenen virussen die ook nog eens de neiging hebben snel te muteren.

Een ding is duidelijk. Onze manier van leven waaraan we gewend waren geraakt heeft verspreiding van virussen alleen maar versneld. Charlie Ironside van de Curtinuniversiteit in Perth (Aus) denkt dat een deel van de oplossing lichtdiodes zijn in het verre uv (tussen de 122 en 200 nm). Voor de goede orde: Ironside is geen viroloog of epidemioloog, maar een natuurkundige die zich al dertig jaar bezighoudt met halfgeleideroptoelektronica. Dat verre uv is niet gevaarlijk voor mensen, maar dodelijk voor virussen. Die uv-leds zouden kunnen worden geïntegreerd in de verlichting en consumentenproducten. “Het zou de besmettingskromme kunnen afvlakken zonder dat we allemaal afstand van elkaar hoeven te nemen,” stelt hij.

Realistisch?

Al meer dan een eeuw is bekend dat uv-licht met een golflengte tussen de 200- en 400 nm micro-organismen doodt. Uv-licht wordt nu ook in de strijd tegen het virus gebruikt om ruimtes in ziekenhuizen te steriliseren. In China worden de bussen daarmee ontsmet. Die uv-bronnen zijn meestal fluorescentiebuizen, een soort tl’s. Die zijn groot breekbaar en onhandig, maar het grootste probleem is dat ze voor de mens gevaarlijke uv-straling uitzenden.
Het verre uv zou dat probleem niet hebben. Een uv-bron met een golflengte van 222 nm zou succesvol zijn geweest bij het onschadelijk maken van  het H1N1-griepvirus. Bij een milde bestraling (2mJ/cm²) zou 95% van de virussen het loodje hebben gelegd. Die uv-straling (UVC) zou zelfs veilig voor de ogen zijn.

Natuurkundige David Brenner van de Columbiauniversiteit (New York) riep in een TED-lezing eind 2017 zelfs dat er nu een heel nieuw wapen is tegen superbeestjes. Het probleem is voorlopig dat het nog bewezen moet worden dat uv-222 nm absoluut veilig is voor mensen, zeker als je dat licht overal zou willen laten schijnen.
Dat snapt Ironside natuurlijk ook wel. Hij zegt dat als het gebruik gaat worden dat dan lichtdiodes (leds) het handigst zijn. Die zijn goedkoper, efficiënter, beter afstelbaar, veiliger (werken met een lagere spanning dan excimeerlampen die onderzoekers gebruikten. Ironside ziet de 222 nm-leds vooral voor de periode dat er nog geen vaccin tegen een virus is ontwikkeld. Ze zijn al jaren geleden gedemonstreerd in onder meer het RIKEN-instituut in Japan. Klein minpuntje is dat ze een laag rendement hebben van een paar procent in plaats van 20 tot 40% wat nodig is voor praktisch gebruik.

Tony Kelly, een oud-collega van Ironside maar tegenwoordig werkzaam aan de universiteit van Glasgow, ziet het wel zitten. Hij is al zoek geweest naar fondsen voor verder onderzoek om het rendement van de 222 nm-leds op te schroeven. Op het ogenblik zijn overheden gul met fondsen om de coronacrisis te beëindigen, ook in Groot-Brittannië. Ook Ironside wil de uitdaging wel aangaan.

Darmflora

Ik vraag me alleen af of je met die virusdodende leds echt praktisch zijn. Die doden niet alleen virussen maar ook bacteriën en wij mensen kunnen niet buiten micro-organismen. Lees daar de verhalen over de grote invloed van het darmflora maar eens na om je geheugen op te frissen… Hoe groot zal die bijkomende schade onder de bacteriën worden bij massaal gebruik van virusdodende leds?

Bron: physicsworld.org